يافت و حتى با دستور پيامبر صلّى اللّه عليه و آله زبان و نوشتن عبرانى را نيز فرا گرفت تا نامه‌هاى عبرى را براى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بخواند، ترجمه كند و پاسخ بنويسد. زيد بن ثابت بيش از ديگر اصحاب، ملازم پيامبر صلّى اللّه عليه و آله براى نوشتن بود و بيشتر نامه‌نگارى مى‌كرد[1].

بنابراين عمده‌ترين كاتبان وحى، علىّ بن ابى طالب، ابىّ بن كعب و زيد بن ثابت بودند و ديگر كاتبان وحى، در مرتبه دوم قرار داشتند.

ابن اثير گويد: «يكى از ملتزمين حضور در امر كتابت، عبد اللّه بن ارقم زهرى بود.

او عهده‌دار نامه‌هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بود، ولى عهده‌دار معاهده‌ها و صلح‌نامه‌هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله، علىّ بن ابى طالب بود». او مى‌گويد: «از جمله كاتبان، كه احيانا براى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله كتابت مى‌كردند، خلفاى ثلاثه، زيد بن عوام، خالد و ابان دو فرزند سعيد بن العاص، حنظله اسيدى، علاء بن حضرمى، خالد بن وليد، عبد الله بن رواحه، محمد بن مسلمه، عبد الله بن ابى سلول، مغيرة بن شعبه، عمرو بن العاص، معاوية بن ابى سفيان، جهم يا جهيم بن صلت، معيقب بن ابى فاطمه و شرحبيل بن حسنه بودند».

او مى‌افزايد: «نخستين كس كه از قريش براى پيامبر كتابت نمود عبد اللّه بن سعد بن ابى سرح بود، سپس مرتدّ شد و به سوى مكه بازگشت و آيه‌ «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْ‌ءٌ ...»[2] در شأن او نازل گرديد»[3].

ظاهرا اين افراد از جمله كسانى بودند كه در ميان عرب آن روز با سواد بودند و نوشتن و خواندن مى‌دانستند و در مواقع ضرورت گاه‌وبى‌گاه حضرت براى نوشتن از آنان استفاده مى‌كرد، ولى كاتبان رسمى سه نفر فوق و ابن ارقم بودند.

ابن ابى الحديد گويد: «محققان و سيره‌نويسان نوشته‌اند كه كاتبان وحى، على عليه السّلام و زيد بن ثابت و زيد بن ارقم بودند و حنظلة بن ربيع تميمى و معاويه، نامه‌هاى پيامبر صلّى اللّه عليه و آله را به سران، نوشته‌هاى مورد نياز مردم و همچنين ليست اموال و صدقات‌

[1] ر. ك: ابن اثير؛ اسد الغابة في معرفة الصحابة؛ ج 1، ص 50. الاستيعاب در حاشيه الإصابة؛ ج 1، ص 50 و مصاحف سجستانى، ص 3. طبقات ابن سعد؛ ج 2، قسمت 2، ص 115.

[2] انعام 6: 93.

[3] ر. ك: اسد الغابه؛ ج 1، ص 50.