اميرمؤمنان و توصيف صحابه‌

مولا اميرمؤمنان عليه السلام در توصيف صحابه والاتبار مى‌فرمايد:

«لَقَدْ رَأَيْتُ أَصْحَابَ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله فَمَا أَرَى أَحَداً يُشْبِهُهُمْ مِنْكُمْ. لَقَدْ كَانُوا يُصْبِحُونَ شُعْثاً غُبْراً وَ قَدْ بَاتُوا سُجَّداً وَ قِيَاماً. يُرَاوِحُونَ بَيْنَ جِبَاهِهِمْ وَ خُدُودِهِمْ، وَ يَقِفُونَ عَلَى مِثْلِ الْجَمْرِ مِنْ ذِكْرِ مَعَادِهِمْ كَأَنَّ بَيْنَ أَعْيُنِهِمْ رُكَبَ الْمِعْزَى مِنْ طُولِ سُجُودِهِمْ. إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ هَمَلَتْ أَعْيُنُهُمْ حَتَّى تَبُلَّ جُيُوبُهُمْ، وَ مَادُوا كَمَا يَمِيدُ الشَّجَرُ يَوْمَ الرِّيحِ الْعَاصِفِ خَوْفاً مِنَ الْعِقَابِ وَ رَجَاءً لِلثَّوَابِ»[1]؛

«همانا ياران محمد صلى الله عليه و آله را ديدم و هيچ كدام از شما را مانند آنان نمى‌بينم. صبحگاهان با موهايى ژوليده و غبارآلود، بر مى‌خواستند؛ در حالى كه شب را به سجود و قيام گذرانده بودند. گاه پيشانى و گاه گونه بر زمين مى‌ساييدند و از ياد روز رستاخير ناآرام بودند؛ گويى بر پاره آتش ايستاده‌اند. بر اثر سجده‌هاى طولانى، ميان دو چشم (بر پيشانى)، چون زانوى بُزان، پينه بسته بود. هرگاه نام خدا برده مى‌شد، چندان مى‌گريستند كه گريبان‌هاشان تر مى‌گرديد و هم‌چون شاخه‌هاى درخت در هنگام تند باد، مى‌لرزيدند و همواره از عقاب الهى بيم داشتند؛ در عين‌حال اميد پاداش را در دل مى‌كاشتند.»

مولا اميرمؤمنان- صلوات الله عليه- صحابه راستين را چنان توصيف مى‌كند كه گويى از صدّيقين و عباد مخلص سخن مى‌گويد؛ تعريفى كه با امثال حَكَم، مروان، مُغيره، بُسر و عمروبن عاص- كه در ورطه جهالت و ضلالت غوطه‌ور بودند- تناسبى ندارد.

[1] . نهج البلاغه، خطبه 97.