مسروق بن اجدع هَمدانى، از تابعان پارسا و از صحابه خاص مولا اميرمؤمنان عليه السلام، مى‌گويد: من با فرهيختگانى از صحابه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نشسته و فيض برده‌ام، ولى آنان را هم‌چون آبشخورهايى يافتم كه برخى يك نفر را، برخى دو نفر، برخى ده نفر، و برخى صد نفر را سيراب مى‌كردند. برخى (مولا اميرمؤمنان عليه السلام) نيز آن اندازه سرشار بودند كه اگر همه مردم جهان از آن مى‌نوشيدند، جملگى را سيراب مى‌كرد؛ (هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللَّهِ)[1] در اين باره در كتاب تفسير و مفسران به تفصيل سخن گفته‌ايم.[2]

از منظر پيروان اهل بيت عليهم السلام، تنها اين گروه كوشا در كسب فضايل و مكارم اخلاق نبوى، شايسته لقب فخيم «صحابه» مى‌باشند و ديگران اين لقب را يدك مى‌كشند. آنان هيچ‌گونه شايستگى اين لقب را ندارند و پيروان مكتب تشيع بالاجماع، آنان را صحابه نمى‌دانند؛ گرچه مرافق يا ملازم يا مصاحب و همواره در ركاب بوده باشند؛ چون شرايط سنگين صحابى را در خود فراهم نكرده بودند.

1. ره‌گذران ايمان آورده‌

در مقابل، تعريف بدون مبناى ابن حجر، شامل همه اين افراد مى‌گردد و حتى ره‌گذرى كه گاه، پيامبر را مشاهده كرده، سخنانى از وى شنيده و به وى ايمان آورده، اما راه خود را گرفته و ديگر خدمت آن حضرت نرسيده است، نيز مشمول تعريف ابن حجر مى‌گردد.

[1] . آل عمران 3: 163:« ايشان را نزد خداوند درجاتى است.» ر. ك: تاريخ دمشق، ابن عساكر، ج 3، ص 51، شرح حال مولا اميرمؤمنان عليه السلام.

[2] . ر. ك: تفسير و مفسران، ج 1، ص 162- 164 و 187- 189 و 190- 200.