بنابراين، سه نظر اخير قابل پذيرش نيستند. عمده نظر اول و نظر پنجم است.

نظر پنجم. گروهى معتقدند كه قرآن دو نزول داشته است: دفعى و تدريجى. در شب قدر همه قرآن يكجا بر پيغمبر اكرم (ص) نازل شده، سپس در طول مدت نبوّت دوباره بتدريج نازل گرديده است. اين نظر شايد مشهورترين نظر نزد اهل حديث باشد و منشأ آن رواياتى است كه اين تفصيل در آنها آمده است. برخى به ظاهر روايات اخذ كرده و برخى با تأويل آن را پذيرفته‌اند. جلال الدين سيوطى مى‌گويد: صحيح‌ترين و مشهورترين اقوال همين قول است و روايات بسيار بر آن دلالت دارد. از ابن عباس روايت كرده‌اند: «انزل القرآن ليلة القدر جملة واحدة الى السماء الدنيا و وضع فى بيت العزّة ثم انزل نجوما على النبى (ص) فى عشرين سنة».[1]

طبق روايات اهل سنت قرآن يكجا از عرش بر آسمان اول (پايين‌ترين آسمانها) نازل گرديد، آنگاه در جايگاهى به نام «بيت العزّة» به وديعت نهاده شد، ولى در روايات شيعه آمده است كه قرآن از عرش بر آسمان چهارم فرودآمد و در «بيت معمور» نهاده شد. صدوق آن را جزء عقايد اماميه دانسته است: «نزل القرآن فى شهر رمضان فى ليلة القدر جملة واحدة الى البيت المعمور فى السماء الرابعة ثم نزل من البيت المعمور فى مدة عشرين سنة و انّ اللّه اعطى نبيّه العلم جملة».[2] گرچه اهل ظاهر، به ظاهر اين روايات بسنده كرده، آن را همين‌گونه پذيرفته‌اند، ولى اهل تحقيق به دليل اشكالات زير آن روايات را تأويل برده‌اند:

حكمت و مصلحت نزول قرآن از عرش به آسمان اول يا چهارم و قرار دادن آن در بيت العزة يا بيت معمور چيست؟ چه حكمتى در اين نقل مكان نهفته است؟ بعلاوه اين نزول چه سودى براى مردم يا براى پيغمبر (ص) دارد كه خداوند آن را با عظمت ياد مى‌كند؟

آنچه از قرآن خواندنى است همان آيات و سوره و معانى و مفاهيم راهگشاست. آيا آمدن آن در شب قدر در آسمان اول كسب فضيلتى است و توفيقى براى مردم ايجاد مى‌كند؟

فخر رازى در جواب اين پرسشها گفته است: شايد تسهيل امر مورد نظر بوده است تا در موقع نياز به نزول آيه يا سوره، جبرئيل بتواند فورا از نزديكترين جا، آيه مورد نياز را بر پيغمبر اكرم (ص) فرودآورد.[3] ولى اين جواب، متناسب با مقام شامخ علمى فخر رازى‌

[1] . الاتقان؛ ج 1، ص 39- 40.

[2] . الاعتقادات؛ باب 31.

[3] . تفسير كبير رازى؛ ج 5، ص 85.