پيغمبر (ص) كتابت مى‌كردند، خلفاى ثلاثه، زبير بن عوام، خالد و ابان دو فرزند سعيد بن العاص، حنظله اسيدى، علاء بن حضرمى، خالد بن وليد، عبد الله بن رواحة، محمد بن مسلمه، عبد الله بن ابى سلول، مغيرة بن شعبه، عمرو بن العاص، معاوية بن ابى سفيان، جهم يا جهيم بن صلت، معيقب بن ابى فاطمة و شرحبيل بن حسنة بودند.

او مى‌افزايد: نخستين كسى كه از قريش براى پيغمبر كتابت نمود عبد الله بن سعد بن ابى سرح بود، سپس مرتدّ شد و به سوى مكه بازگشت و آيه 93 سوره انعام در شأن او نازل شد: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْ‌ءٌ ...».[1]

ظاهرا اين افراد از جمله كسانى بودند كه در ميان عرب آن روز با سواد بودند و نوشتن و خواندن مى‌دانستند و در مواقع ضرورت گاه‌وبى‌گاه حضرت براى نوشتن از آنها استفاده مى‌كردند، ولى كاتبان رسمى سه نفر فوق و ابن ارقم بودند.

ابن ابى الحديد مى‌گويد: محققان و سيره‌نويسان نوشته‌اند كه كاتبان وحى، على (ع) و زيد بن ثابت و زيد بن ارقم بودند و حنظلة بن ربيع تميمى و معاويه، نامه‌هاى پيغمبر (ص) را به سران، نوشته‌هاى مورد نياز مردم و همچنين ليست اموال و صدقات را مى‌نوشتند.[2] ابو عبد الله زنجانى تا بيش از چهل تن را جزء كاتبان وحى شمرده است‌[3] كه ظاهرا هنگام ضرورت از وجود آنها استفاده مى‌شده است.

بلاذرى در خاتمه كتاب فتوح البلدان از واقدى آورده است: هنگام ظهور اسلام، در ميان قريش، هفده نفر نوشتن را مى‌دانستند: علىّ بن ابى طالب، عمر بن الخطاب، عثمان بن عفان، ابو عبيدة بن جرّاح، طلحة بن عبيد الله، يزيد بن ابى سفيان، ابو حذيفة بن عتبة بن ربيعة، حاطب بن عمرو (برادر سهيل بن عمرو عامرى)، ابو سلمة بن عبد الأسد مخزومى، ابان بن سعيد بن العاص بن اميّة، برادرش خالد بن سعيد، عبد الله بن سعد بن ابى سرح، حويطب بن عبد العزّى، ابو سفيان بن حرب، معاوية بن ابى سفيان و جهيم بن صلت و از هم بستگان قريش: علاء بن حضرمى.

از زنانى كه در صدر اسلام نوشتن را مى‌دانستند مى‌توان از ام كلثوم بنت عقبه، كريمة بنت مقداد و شفاء بنت عبد الله نام برد. شفاء به دستور پيامبر به حفصه نوشتن آموخت و بعد از آن حفصه در زمره نويسندگان قرار گرفت. عايشه و ام سلمه از زنانى‌

[1] . رجوع كنيد به: اسد الغابة؛ ج 1، ص 50.

[2] . ابن ابى الحديد؛ شرح نهج البلاغة؛ ج 1، ص 338.

[3] . زنجانى، ابو عبد الله؛ تاريخ القرآن؛ ص 20- 21.