مصحف على يافت مى‌شد، هرآينه در آن علم فراوان يافت مى‌گرديد»[1].

وصف مصحف على عليه السلام‌

مصحفى را كه مولى اميرمؤمنان عليه السلام گردآورى كرده بود، داراى ويژگى‌هاى خاصّى بود كه در مصاحف ديگر وجود نداشت:

1. ترتيب دقيق آيات و سور، طبق نزول آنها رعايت شده‌بود؛ يعنى در اين مصحف، مكّى پيش از مدنى آمده و مراحل و سير تاريخى نزول آيات روشن بود. بدين وسيله سير تشريع و مخصوصاً مسأله ناسخ و منسوخ در قرآن به خوبى به‌دست مى‌آمد.

2. آيات در اين مصحف، طبق قرائت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ثبت شده‌بود و هرگز در آن راهى براى اختلاف قرائت وجود نداشت. بدين ترتيب فهم محتوا و به‌دست آوردن تفسير صحيح آيات آسان‌تر بود (چرا كه گاهى اوقات اختلاف قرائت موجب تغيير كلى معناى آيه مى‌شود).

3. در اين مصحف، مناسبت‌هاى نزول آيات و سوره‌ها در حاشيه متن توضيح داده شده است. اين حواشى بهترين وسيله براى فهم معانى قرآن و رفع بسيارى از مبهمات بود. در اين حواشى علاوه بر سبب نزول، تأويل آيه ذكر شده بود. اميرمؤمنان عليه السلام خود مى‌فرمايد: «كتابى برايشان آوردم كه مشتمل بر تنزيل و تأويل بود.»[2] و نيز مى‌فرمايد: «آيه‌اى بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل نشد، مگر آنكه بر من خواند، املا فرمود و من آن‌را با خط خود نوشتم. همچنين تفسير و تأويل، ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه هر آيه را به من آموخت و مرا دعا فرمود تا خداوند فهم و حفظ به من مرحمت فرمايد. از آن روز تا كنون هيچ آيه‌اى را فراموش‌

[1] . التمهيد؛ ج 1، ص 288 و 296- 292.

[2] . آلاءالرحمان؛ ج 1، ص 257.