مهربان است».

با اين دستور مردم به‌طور كلى از پرسش خوددارى كردند و تنها مولا اميرمؤمنان عليه السلام دينارى را به ده درهم فروخت و آن‌را صرف مسائل ضرورى در پيشگاه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نمود تا آنكه اين دستور با آيه‌ «أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ اللَّهُ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ؛[1] آيا ترسيديد كه پيش از هر سؤال صدقه‌هايى بپردازيد.

حال كه چنين نكرديد و خدا [هم‌] بر شما بخشود پس نماز را بر پا داريد و زكات را بپردازيد و از خداوند و پيامبرش اطاعت كنيد، و خداوند به آنچه مى‌كنيد آگاه است»، نسخ شد.

روشن است كه در اين آيه نسخ محتوا صورت گرفته است؛ زيرا حكم قبلى (دادن صدقه براى هر سؤال) به‌طور كلى از بين رفته و حكم جديد جايگزين آن شده است.

آيات صفح (گذشت)

مسلمانان صدر اسلام دستور يافتند تا در مقابل آزار مشركان مكه خويشتن‌دارى كنند و صبر و بردبارى از خود نشان دهند؛ زيرا آنان در مكه و در موضع ضعف قرار داشتند ودر صورت مقابله به مثل، امكان نابودى آنان بود، لذا در سوره جاثيه- كه شصت و پنجمين سوره مكّى است- آمده است: «قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ ...؛[2] [اى پيامبر!] به كسانى كه ايمان آورده‌اند بگو تا از كسانى‌كه از ايام‌اللَّه بيمى ندارند درگذرند ...». مقصود از «ايّام اللَّه» وقايع هولناك و كنايه از عقوبتهاى سخت الهى است.

اما موقعى كه جامعه اسلامى شوكت و قدرت يافت، اذن در قتال صادر شد:

[1] . مجادله، 13.

[2] . جاثيه، 14.