و نباتات و حيوانات و بشر را از هر سو فرا ميگيرد.

قوله (ع) بنا اثمرت الاشجار و اينعت الاثمار و جرت الانهار و بنا يتنزل غيث السماء و ينبت عشب الارض:

هر يك از اين صفات بر حسب اقتضاء مورد است و همه از شئون سبقت ذاتى است كه بطور موهبت ساحت كبريائى آنان را فضيلت بخشيده و آثار متنوع و بى‌شمار و در همه عوالم به تناسب طورى ظهور مى‌نمايد و همه از يك مقوله هستند و شأنى از شئون نازل و آثار فعل قدس كبريائى است.

از جمله آبها و نهرها در كوهها و دشت‌ها هر لحظه جارى است و ابرهاى باردار و سنگين كه همه اوقات و فصول اقطار جهان را فرا گرفته و سرزمينها را سيراب و بى‌نياز مى‌نمايد و نباتات و درختان را حيات ميدمد و بحركت و جنبش درمى‌آورد و شكوفه‌ها بصورت ميوه‌هاى شاداب دسترس بشر قرار ميگيرد همه و همه بوسايط بى‌شمار بنظام جهان باز گشته و آن اثر و پرتوى از گوشه و كنار وساطت در باره فيوضات تكوينى است.

و ذكر هر يك از اين قبيل نعمتها بمنظور تعليم و تربيت دانشجويان مكتب عالى است كه آنان را متوجه نمايند و بمقام رسالت و وصايت و هم چنين بنعمتهاى بى‌حساب و بى‌نهايت مقام كبريائى پى ببرند هم چنين بوساطت ارواح قدسيه و بركات وجوديه آنان متوجه شوند و در همه عوالم و منازل امكانى انوار قدسيه و ارواح طاهره وساطت خواهند داشت و بدين جهت موصوف بصفت و بفضيلتى معرفى مى‌شوند كه غرض و غايت از خلقت و نظام عالم خواهند بود و كلمه‌

(لو لاك لما خلقت الا فلاك)

ناظر باين معنا است كه غرض از خلقت عوالم انوار قدسيه هستند

قوله (ع) و بعبادتنا عبد اللَّه و لو لا نحن ما عبد اللَّه:

لازم مقام وساطت حقيقى و سبقت وجودى كه برسول صادع اسلام صلّى اللَّه عليه و آله و سلم‌