عليه السلام توضيح داده مى‌شود و نسبت ببقيه مرحوم مجلسى ره فرمايد مقصود از اذن خدا علم او و يا امر او و يا رفع موانع است و مراد بكتاب، نوشتن در لوحهاى آسمانى و يا واجب ساختن است چنانچه خدا فرمايد كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ‌ يعنى روزه بر شما واجب شد و مقصود از اجل مدت معين و وقت مقدريست كه نزد خود او است، مرحوم ملا صدرا گويد: «اين مراتب هفتگانه نسبت بامور تشريعى است و در امور تكوينى هر گاه خدا چيزى را خواهد، گويد «باش، او ميباشد» ولى بنظر ما ظاهر روايات عموم و شمولست.

باب مشيت و ارادة

1-

على بن ابراهيم هاشمى گويد: از موسى بن جعفر (ع) شنيدم كه فرمود: چيزى نباشد جز آنچه خدا خواهد و اراده كند و اندازه‌گيرى نمايد و حكم دهد، گفتم معنى خواست خدا چيست؟ فرمود: آغاز كار است گفتم معنى اندازه‌گيرى چيست؟ فرمود: آن اندازه گرفتن طول و عرض چيز است: گفتم معنى قضا و حكمش چيست؟ فرمود هر گاه حكم كند بگذراند و آنست كه برگشت ندارد.

شرح‌

- در اين روايت امام هفتم (ع) چهار مرتبه از مقدمات ايجاد و آفرينش مخلوق را بيان كرده و راوى سه تاى آن را توضيح خواسته و حضرت توضيح داده است؛ مجلسى ره فرمايد: بروايت كتاب محاسن راوى پس از سؤال از معنى مشيت معنى اراده را پرسيد و حضرت فرمود: «معنى اراده اينست كه بر آنچه خواسته بپايد و بايستد» و اين جمله از قلم مصنف يا نساخ افتاده است بنا بر اين معنى روايت بسيار روشن است كه چون بنا شود چيزى خلق گردد اولا مشيت خدا به آن تعلق ميگيرد و ثانيا آن را قطعى و مسجل ميكند كه در اين مرتبه اراده نام دارد ثالثا حدود اندازه آن را معين ميفرمايد كه تقدير نام دارد رابعا فرمان خلقت صادر ميكند كه قضاء نام دارد.

2-

ابو بصير گويد بامام صادق (ع) عرضكردم: خدا خواسته و اراده كرده و مقدر نموده و حكم فرموده؟ فرمود: آرى: عرضكردم و دوست هم داشته است فرمود: نه: گفتم: چگونه خواسته و اراده‌