(مؤلف كتاب مرحوم كلينى- ره- فرمايد): معنى سخن حضرت كه «خدا را بخدا بشناسيد» اينست كه: خدا اشخاص و انوار و جواهر و اعيان را خلق فرمود، اعيان پيكرها (موجودات جسمانى) و جواهر روحهاست و خداى عز و جل شباهتى با جسم و روح ندارد هيچ كس را در آفريدن روح حساس دراك دستور و وسيله‌اى نبوده، خدا در خلقت ارواح و اجسام يكتا بوده است، پس چون كسى شباهت خدا را با موجودات جسمانى و روحانى از ميان برد خدا را بخدا شناخته و چون او را بروح يا جسم يا نور تشبيه كند خدا را به خدا نشناخته است.

شرح-

مراد باولى الامر (صاحبان فرمان) ائمه معصومين (ص) است و مراد بجمله‌

«اعرفوا اللَّه باللَّه»

بقرينه دو جمله بعد

«اعرفوا اللَّه بالالوهية»

ميباشد، پس مقصود از جمله اول اينست كه خدا را بسبب شؤون و امتيازات خدائى بشناسيد يعنى چون شأن الوهيت اينست كه قديم وحى و عالم و قادر و بيمانند باشد و جسم و شريكدار و محتاج و مركب نباشد، اگر خدا را اين گونه شناختيد او را بالوهيت شناخته‌ايد و برگشت اين معنى بكلام مرحوم كلينى (ره) ميباشد و از اين معنى ميتوان نتيجه گرفت كه خدا را با معرفى خودش كه توسط پيمبران و كتب آسمانى نموده بشناسيد، خدا را با استحسان و عقل ناقص خود نشناسيد، خدا را با نور خدائى كه در دل بندگان شايسته‌اش پرتو افكند بشناسيد، يا با اطاعت و تضرع در خانه او شناسائيش را بخواهيد، چون كسى خدا را بغير اين صفات معرفى كرد نپذيريد همه اينها از لوازم معنائى است كه از كلام مرحوم كلينى (ره) استفاده مى‌شود: و اما جمله دوم يعنى پيغمبر را بشؤن و امتيازات پيغمبرى بشناسيد چون شأن پيغمبر آوردن معجزه و شريعت مستقيم و دين و كتابى است كه با موازين عقلى و قوانين فطرى و عدالت و حكمت موافق باشد پس پيغمبر را بايد از روى اين امور شناخت و لازمه اين سخن آنست كه در باره پيغمبر غلو نشود و خدايش ندانند و نيز از مقام واقعيش نكاهند و همچنين شأن امام عليه السلام امر بمعروف و اقامه عدل و احسانست كه بايد امامرا بوسيله آنها شناخت پس كسى كه ادعاى امامت كند و اقامه عدل و احسان نكند دروغگو است، با اين معنى كه براى حديث شريف گفتيم لازم نيست كه هر يك از نتائج و لوازمى را كه بيان كرديم احتمالى جداگانه براى معنى حديث دانست چنان كه مرحوم مجلسى (ره) قرار داده است بلكه ارجاع همه احتمالات بهمان يك معناست ولى مرحوم صدوق و فيض و ملا صدرا هر يك معنائى جدا غير از آنچه گفتيم گفته‌اند كه اين مختصر مناسب ذكرش نيست.