از كيفيت توصيفش باين صفات باشد كه از حد تعطيل و تشبيهش خارج كند بناچار بايد برايش ثابت كرد) سائل گفت: رنج كارها را خودش متحمل شود؟ امام فرمود: او برتر از اينست كه زحمت كارها را بتصدى خود بدوش كشد زيرا اين طرز عمل شأن مخلوقست كه انجام كارها براى او بدون تصدى و زحمت ممكن نيست ولى خدا مقامش عاليست، اراده و خواستش نافذ است، آنچه خواهد انجام دهد.

شرح‌

- حاصل سخن مرحوم ملا صدرا (ره) در بيان انيت و مائيت اينست كه: انيت وجود خاص اشياء است در مقابل مفهوم عام و مشترك وجود كه بر همه چيز از واجب الوجود و ممكن الوجود صادق است و مفهوميست ذهنى خارج از حقيقت اشياء، و چون از بيان امام عليه السلام معلوم شد كه مفهوم عام وجود خارج از وجود خاص خداوند است سائل گفت: آيا براى خدا وجود خاصى غير از مفهوم عام وجود هست؟ حضرت فرمود: آرى هست، و اما مائيت يا ماهيت دو معنى دارد: اول ماهيت در مقابل وجود چنان كه گوئيم ماهيت ممكن خارج از وجود اوست و عموم و اشتراك عارض اين ماهيت شود پس خدا ماهيتى باين معنى ندارد.

دوم- ماهيت بمعنى ما به الشي‌ء هو هو است و برگشت اين عبارت بحقيقت ذات است و مائيت در كلام سائل و امام باين معناست كه براى خدا ثابت فرموده است.

7-

از حضرت ابى جعفر عليه السلام سؤال شد كه: رواست گفته شود: خدا چيزيست؟ فرمود: آرى چيزى كه او را از حد تعطيل و تشبيه خارج كند (اين حديث در ص 109 گذشت).

باب- آنكه خدا را جز بخودش نتوان شناخت‌

1-

امير المؤمنين عليه السلام فرمود: خدا را بخدا بشناسيد و رسول را برسالتش و صاحبان فرمان را بامر بمعروف و دادگرى و نيكوكارى.