1. مبانى نظام سياسى در جهان‌بينى مادى‌

در جهان‌بينى الهى، مبانى نظام سياسى با جهان‌بينى الهى با سه بعد اصلى هستى‌شناسى، انسان‌شناسى و جامعه‌شناسى قابل بررسى است كه ذيلا به تفصيل و تبيين آنها مى‌پردازيم:

هستى‌شناسى در جهان‌بينى الهى‌

در جهان‌بينى الهى، مسائلى از هستى‌شناسى وجود دارد كه به عنوان زيربناهاى نظام سياسى شناخته مى‌شود؛ اين موارد عبارتند از:

1. اختصاص حاكميت به خداوند

مسلمين بر اين عقيده‌اند كه خالق و آفريننده‌ى جهان هستى، تنها خداوند يگانه و قادر متعال است؛ بر اين اساس تنها در برابر ذات او تسليم مى‌شوند و طاعت و بندگى هيچ انسانى را نمى‌پذيرند؛ مگر اينكه اطاعت آن اطاعت خداوند باشد؛ ازاين‌رو هيچ انسانى حق ندارد، انسان‌هاى ديگر را به تسليم در برابر خود وادار نموده، و آنان را از آزادى‌هاى خود محروم سازد و نيز براى جامعه، خودسرانه قانون وضع كند و روابط و رفتار اجتماعى را مطابق با شناخت و ادراك و خواست خود تنظيم نمايد.

قرآن كريم، مصدر حاكميت را تنها خداى متعال مى‌داند و در موارد متعدد مى‌فرمايد:

ان الحكم إلّا للّه؛[1] حكم، جز از آن خداوند نيست. علامه‌ى طباطبائى در «تفسير الميزان» ذيل اين آيات مى‌نويسد:

«حكم هم كه يكى از صفات است از نظر اينكه خود نوعى از تأثير است، معناى استقلاليش تنها از آن خداوند است؛ چه حكم در حقايق تكوينى و چه در شرايع و احكام وضعى و اعتبارى ...، معلوم است كه اگر غير خداوند كسى داراى حكم بود، مى‌توانست حكم خداى را به وسيله حكم خودش ابطال كند و با خواست او معارضه نمايد.».[2] بنابراين حكم تكوينى مختص خداى متعال است؛ ولى در حكم تشريعى، مواردى‌

[1] - انعام، آيه 57 و يوسف، آيات 67 و 40.

[2] - طباطبايى، سيد محمد حسين؛ تفسير الميزان؛ ترجمه‌ى سيد محمد باقر موسوى همدانى، ج 13، ص 183.