د. اطلاع و آگاهى از احكام اسلام‌

شرايط مقام «افتا» و يا «قضاوت» روشن است. مفتى و قاضى بايد مجتهد باشند و از نظر توانايى علمى به حدى برسند كه بتوانند، احكام اسلام را از دلايل آن استخراج نمايند.

ولى در رئيس و هيئت دولت تنها آگاهى از احكام اسلام كافى است هرچند اين آگاهى از راه «تقليد» از مجتهد به دست بيايد و علت اين شرط روشن است زيرا بايد حلال و حرام را به خوبى تشخيص دهد، تا در اجراى مقررات مرتكب خلاف نشود نه تنها بايد از احكام اسلام آگاه باشد بلكه بايد درك و بينش سياسى و اجتماعى او به حدى برسد كه بتواند كشتى جامعه اسلامى را به ساحل نجات برساند، در امور سياسى، و اقتصادى و اجتماعى پابه‌پاى زمان پيش رود.- و لذا- آموزش اين علوم براى زمامداران به گونه‌اى فشرده يك فريضه اجتماعى است.

امام صادق عليه السّلام در ضمن حديثى بسيار جامع و ارزنده به يكى از شاگردان برجسته خويش به نام «مفضل» فرمود:

«العالم بزمانه لا تهجم عليه اللّوابس».[1] «كسى كه با اوضاع و احوال زمان خويش آشنا باشد مورد هجوم شبهات قرار نمى‌گيرد و غافلگير نمى‌شود».

[1] - تحفت العقول: 270.