بنابراين اصل اول نظريه لامارك تأثير محيط است، اصل دوم پيدايش نيازمنديهاى جديد و عادات جديد بر اساس آن نيازمنديهاست، و اصل سوم آن اين است كه اين صفات با وراثت منتقل مى‌شود، اينها اصول سه گانه لامارك است. از اين اصول سه گانه، ما تأثير محيط را قبول داريم، منكر نيستيم ولى مدعى هستيم كافى نيست. فايده استعمال و عدم استعمال را قبول داريم ولى معتقد هستيم اينها در توجيه [پيدايش‌] عضو كافى نيستند. البته او راجع به وراثت هم سخن گفته است كه يكى از اشكالات عمده حرفهاى او همين است، معتقد شده است كه صفات اكتسابى‌اى كه موجود زنده در محيط خاص پيدا مى‌كند، به فرزندان او منتقل مى‌شود.

اين را بايد ببينيم علت وراثت قبول مى‌كند يا قبول نمى‌كند؟ بعدها آمدند اين اصل سوم را به كلى باطل شناختند. بنابراين، اصل سوم او از نظر علمى مخدوش است. اصل اول و دوم، ما اثرش را منكر نيستيم ولى قائل هستيم كه در توجيه پيدايش عضو كفايت نمى‌كند، ولى اصل سومش قابل مناقشه است. ما راجع به لامارك ديگر حرفى نداريم.

بعد داروين آمد اصول ديگرى را آورد. همان طورى كه در اصول لامارك تأثير محيط نقش اول را بازى مى‌كند، داروين هم تأثير محيط را انكار نكرد ولى يك موضوع ديگر را تحت عنوان «انتخاب طبيعى» و «بقاى اصلح» عنوان كرد كه نقش عمده را در كلمات او بازى مى‌كند. البته او هم باز اصل وراثت را ناچار يكى از اصول خودش قرار داده است. بسيارى از اشكالاتى كه ما بر نظريه لامارك كرديم، بر نظريه داروين وارد نيست. مثلا ما روى اين حرف تكيه كرديم كه لامارك مى‌گويد هميشه تغييرات موجود در موجود زنده در جهت مصالح و منافع موجود زنده است، لامارك نتوانست توجيه كند كه چرا هميشه در جهت منافع و مصالح است. داروين با اصل «انتخاب طبيعى» خواسته است تا حدودى اين اشكال را رفع كند، خواسته توجيه كند كه با همين قوانين لايَشعُر طبيعى، تغييرات موجود در جهت مصالح صورت مى‌گيرد.[1]

[1] - مجموعه آثار، ج 4، صص 229- 238.