از نظر كارل ياسپرس: درباره آينده نمى‌توان پژوهش كرد. تنها آنچه روى داده است و واقعيت دارد، قابل پژوهش است. اما آينده هم، در گذشته و در حال پنهان است و ما مى‌توانيم آن‌را به صورت امكان‌هاى واقعى ببينيم و درباره‌اش بينديشيم و راستى اين است كه ما با آگاهى [از] آينده زنده‌ايم.

اين آگاهى از آينده را نبايد به حال خود بگذاريم تا دستخوش اوهام و خيالات ناشى از آرزوها يا ترس‌ها بشود؛ بلكه بايد آن‌را بر پايه پژوهش گذشته و روشن ديدن زمان حال مستقر سازيم. مهم اين است كه در نبردهاى روزانه و از خلال اين نبردها، به نبردهاى ژرف‌ترى پى ببريم كه سرنوشت انسانيت را تعيين مى‌كنند ....[1]

از ديدگاه محمد جواد لاريجانى- يكى از نظريه‌پردازان اين ساحت- آينده‌پژوهى براساس روش‌ها و شيوه‌هاى علمى نه تنها امكان‌پذير؛ بلكه پرفايده و علمى است:

«پيش‌بينى آينده، مى‌تواند محصول كاوش سازمان‌يافته‌اى باشد كه آن‌را «آينده پژوهى» مى‌ناميم. آينده‌پژوهى داراى دو شرط قابل ارزيابى است؛ لذا مفيد معرفتى عام مى‌باشد و نتايج كاوش‌هاى آن براى تصميم‌گيران اهميت دارد.

روش آينده‌پژوهى‌

روش متداول در كاوش‌هاى آينده‌پژوهشى اين است كه ابتدا «مفهومى» كليدى به عنوان محمل (يا مركب) اختراع مى‌گردد و سپس با كمك اين مفهوم، به آينده نقبى‌زده مى‌شود. مقصود از نقب اين است كه تطوّرات آن مفهوم در آينده ترسيم مى‌گردد. سپس باتوجّه به جايگاه ويژه مفهوم محمل، شرايط آينده را مى‌توان تا حدودى (كه مفهوم محمل توان دارد) دريافت».[2]

در اين رابطه مى‌توان محمل‌ها و چارچوب‌هاى زيادى براى «آينده‌پژوهى» مشخص كرد؛ از جمله:

[1]. كارل ياسپرس، آغاز و انجام جهان، ترجمه محمد حسين لطفى،( تهران: انتشارات خوارزمى، 1363)، ص 188.

[2]. محمد جواد لاريجانى، پيشين، ص 268.