از خيرات عامه مملوّ كند و خويشتن را مالك شهوت دارد».[1]

امام معصوم عليه السّلام داراى ولايت‌ها و مسؤوليت‌هاى مختلفى است، از جمله: ولايت تشريعى، ولايت قضاء، ولايت اجراى احكام و حدود، ولايت اطاعت و فرمانبرى، ولايت نظارت در شئون اجتماعى، ولايت سياسى در دايره جامعه و ولايت هدايت و نفوذ و پرورش معنوى و ولايت تكوينى (قدرت تغيير تصرّف بر افكار و اشياء).

براساس ولايت هدايت و نفوذ و پرورش معنوى- كه مهم‌ترين ولايت‌ها است و در سايه يك دولت كارآمد و كمال‌گرا بهتر جلوه مى‌يابد- هدايت معنوى و اختيارات ويژه و قدرت و نفوذ و سلطه و ولايتى خاص است كه به وسيله آن، احياى دل‌هاى مرده و زنگار گرفته و پرورش قلوب و هدايت معنوى انسان‌ها، براى امام امكان‌پذير مى‌شود.

اين بعد از ولايت اهميت خاصى در نظام امامت دارد و حتى ساير ولايت‌ها و اختيارات (قضا، سياست و ...) براى تقويت اين بعد از ولايت است تا جان‌هاى مرده و وجدان‌هاى خفته بيدار شوند و جامعه، روح و حيات نوينى (اخلاقى- معنوى) پيدا كند ... بى‌شك در برابر اين همه خودكامگى‌ها، هواپرستى‌ها، غفلت‌ها، استكبارگرى‌ها و ستم‌ها، هدايت و پرورش معنوى با موانع و مشكلات فراوان و سختى همراه است ... در چنين شرايطى ناگزير حكمت هدايت الهى ايجاب مى‌كند كه امام از قدرت ويژه‌اى برخوردار باشد تا بتواند على‌رغم ظلمات و موانع و حجاب‌ها؛ از يك‌سو در عمق جان‌هاى مرده و وجدان‌هاى خفته و فطرت‌هاى زنگار گرفته نفوذ كند و در آنها تصرّف و ايجاد تحوّل نمايد و از سوى ديگر در وجدان و تفكّر عمومى جامعه، روح و حيات جديدى بدمد و فرد و جامعه را در سير تكاملى قرار دهد.[2]

دو. چرايى دولت اخلاقى‌

علّت انتخاب اين فرضيه و تأكيد فراوان بر كار ويژه كمال‌گرايانه و سياست اخلاقى‌

[1]. نصير الدين طوسى، اخلاق ناصرى، ص 301.

[2]. ر. ك: عباسعلى عميد زنجانى، فقه سياسى، ج 2، ص 327 و 328