شهر بلخ نيز از شهرهاى بزرگ خراسان بود كه شيعيانى در آن زندگى مى‌كردند. برخى از شيعيان در عصر غيبت با نائبان خاص امام پيوسته در ارتباط بودند، از جمله آن‌ها محمد بن على صيرفى است كه چند نوبت با حسين بن روح و على بن محمد سمرى ديدار داشت.[1] نصر بن صباح بلخى هم، كه از او ياد شد، از چهره‌هاى شاخص شيعيان در اين شهر بود و شيعيان را با وكيلان امام در خراسان آشنا كرده، به نزد آن‌ها راهنمايى مى‌نمود.[2] او هم‌چنين از برخى شيعيان بلخ خبر داده كه اموالى را براى امام عليه السّلام مى‌فرستادند. به گفته او يكى از اين شيعيان، اموال فراوانى را همراه با يك نامه به سامرا فرستاد و به فرستاده‌اش سفارش كرد كه اين اموال را به كسى بدهد كه محتواى اين نامه را براى او بازگو كند.[3] چنين اقداماتى كه برآمده از عقايد تشيع در امامت بود، عمدتا از طرف شيعيان براى شناخت امامان عليهم السّلام و وكيلان و نائبان راستين ايشان صورت مى‌گرفت و اين حاكى از آشنايى شيعيان با معيارها و ملاك‌هايى است كه از جانب امامان عليهم السّلام براى شناخت امام بر حق تعيين شده بودند.[4] نمونه ديگر از اين قبيل، نامه‌اى بود كه يكى‌

[1] - همان، ص 516.

[2] - همان، ص 488.

[3] - همان‌جا.

[4] - امامان عليهم السّلام ملاك‌ها و معيارهايى را براى شناخت امام معصوم بيان مى‌فرمودند تا در شرايط سخت سياسى و اجتماعى، كه ناچار به رعايت تقيه بودند، شيعيان در شناخت امام برحق دچار اشتباه نشوند. مهم‌ترين نشانه امامت در زمان ائمه عليهم السّلام، وصيت و نص امام پيشين دانسته شده است كه در بسيارى موارد به سبب موقعيت مذكور اين امر بر بسيارى از شيعيان پنهان مى‌ماند، از اين‌رو امامان باتوجه به شرايط مخاطبان خود نشانه‌هاى ديگرى را هم بيان مى‌فرمودند كه در اين ميان بر دو معيار بيش از همه تأكيد شده است: علم و اعجاز كه از آن به بيّنه يا حجت ظاهر تعبير شده است. اين دو در كنار صفت عصمت، مهم‌ترين معيارهاى شيعيان براى شناخت امامان بودند. اين ملاك‌ها در روايات بسيارى ذكر شده‌اند؛ به‌عنوان نمونه به اين موارد مى‌توان مراجعه كرد: مجلسى، همان، ج 25، ص 140 به نقل از خصال صدوق و كتاب الغيبه نعمانى، ص 128 و 129 و صدوق، معانى الاخبار، ص 101 و ....