معابر، چاهى را بكند آنگاه انسان يا حيوانى در آن بيفتد، يا چيزهاى لغزنده و ليز را- مانند پوست خربزه و هندوانه- در راه‌ها بيندازد، يا ميخى را در راه به زمين بكوبد و آسيب يا جنايتى بر حيوان يا انسانى برسد، يا چيزى را در راه قرار بدهد و چهارپا بر آن عبور كند و رم كند و صاحبش را زخمى نمايد، يا ناودانى را به طرف راه خارج كند و به عابرين ضررى برساند، يا بچه يا حيوانى را كه نتواند فرار كند در محل درندگان بيندازد و درنده او را بكشد و از اين قبيل است جايى كه زنجير چهارپا را باز كند و آن فرار كند، يا قفس پرنده‌اى را باز كند و آن فوراً يا بعد از مكثى فرار كند و غير اين موارد. پس در همه اين موارد، فاعل سبب، ضامن مى‌باشد و بر اوست كه غرامت تلف شده را بكشد و عوض آن را بدهد- اگر مثلى باشد مثل آن را و اگر قيمى باشد قيمت آن را- و اگر سبب معيوب شدن مال شود بايد ارش آن را بدهد چنانكه در ضمان يد گذشت. ج 2 ص 203

مسأله 56- اگر گوسفند بچه‌دارى را غصب نمايد و بچه‌اش به خاطر گرسنگى بميرد، يا مالك گله يا چوپان آن را از حفاظت گله جلوگيرى نمايد و اتفاقاً تلف شود، به سبب اين تسبيب ضامن نمى‌باشد، مگر اينكه غذاى بچه منحصر در شير خوردن از مادرش باشد و گله در محل درنده‌ها و مظان خطر باشد و حفاظت آن منحصر به حفاظت چوپان از آن باشد كه در اين صورت احتياط (واجب) آن است كه ضامن مى‌باشد. ج 2 ص 203

مسأله 57- از موارد تسبيبى كه موجب ضمان است موردى است كه سر ظرفى را كه مايعى در آن است باز كند و مايع بيرون ريخته شود. و اما اگر سر ظرف را باز كند سپس اتفاقاً بادى كه پيدا شده آن را وارونه كند يا به وسيله پريدن پرنده‌اى روى آن، بيفتد و مايعش ريخته شود، در ضمان تردد و اشكال است. البته در موردى كه باز كردن سر ظرف در حال وزيدن باد تند باشد يا در محل اجتماع پرنده‌ها و مظان وقوع آن‌ها بر آن باشد، ضمان آن تقويت مى‌شود. ج 2 ص 204

مسأله 61- از موارد تسبيب موجب ضمان، آن است كه مثلًا آتشى را در ملك و