شده، در ضمان، ملحق به غصب مى‌باشد و ملحق به آن است آنچه كه به مانند جعاله باطل كه عقد نمى‌باشد گرفته شده؛ پس مبيعى را كه مشترى و ثمنى را كه بايع آن را در بيع باطل گرفته‌اند، ضمان آن‌ها مانند مال غصبى است، چه بطلان آن را بدانند يا نه. و همچنين است اجرتى را كه موجر در اجاره باطل و مهرى كه زن در نكاح باطل و جُعلى كه عامل در جعاله باطل مى‌گيرند. و اما آنچه كه با عقد باطل غير معاوضه‌اى و امثال آن گرفته شده، ضمانى ندارد؛ پس اگر در هبه باطل، شخصى كه به او هبه شده، مال هبه شده را گرفت بر او ضمانى نيست. و آنچه كه به «سوم» گرفته مى‌شود ملحق به غصب مى‌باشد. و منظور از سوم آن است كه شخصى چيزى را مى‌گيرد تا در آن نظر كند يا نزد خود مى‌گذارد كه از خصوصيات آن مطلع شود تا در صورتى كه نظرش را جلب كرد، آن را خريدارى نمايد، پس آن چيز در ضمان گيرنده‌اش مى‌باشد، بنابراين اگر نزد او تلف شود ضامن آن مى‌باشد.

ج 2 ص 188- 189

(261- 303- 366- 390- 807)

مسأله 23- اگر مغصوب يا آنچه را كه در حكم آن است- مانند چيزى كه به عقد باطل و يا به سَوْم گرفته شده- قبل از آنكه به مالكش برگرداند تلف شود، مثل آن را در صورتى كه مثلى باشد و قيمت آن را در صورتى كه قيمى باشد، ضامن مى‌باشد. و تعيين مثلى و قيمى موكول به عرف است. و ظاهر آن است كه چيزهايى كه با وسايل ماشينى در اين زمان ساخته مى‌شود مثلى يا در حكم آن مى‌باشند همان طور كه حبوبات و روغن‌ها و گياهان دارويى و مانند اين‌ها مثلى مى‌باشند و انواع حيوان‌ها و همچنين جواهر و مانند اين‌ها قيمى مى‌باشند. ج 2 ص 192 (261- 303- 366- 311- 950)

323- ر. ك: 345/ مس/ 5.

- (چنانچه تنفيذ شود، 345/ مس/ 12 و 14).

- 647/ مس/ 16.

323- ر. ك: 311 س 94.

ماده 324: در صورتى كه مشترى عالم به غصب باشد حكم رجوع هر يك از