283- (اقاله در معاطات) ر. ك: 457/ مس/ 8.

س 183- كسى به يك نفر يك باب خانه كلنگى فروخته و چهار صد هزار تومان به عنوان بيعانه دريافت داشته ولى قبل از تنظيم سند و قطعى شدن معامله ملك از رونق افتاده و خريدار از انجام معامله منصرف شده و بيعانه را طلب كرده فروشنده هم قبول كرده اما قادر نبوده يك دفعه مبلغ مزبور را پرداخت نمايد و از مشترى خواهش كرده كه اين مبلغ را در مدت سه ماه دريافت كند ولى خريدار قبول نكرده آيا خريدار مى‌تواند و حق دارد كه توسط دادگسترى بايع را به مبلغ ششصد هزار تومان ملزم نمايد؟

ج- در صورتى كه فروشنده راضى به فسخ معامله شده خانه به او برمى‌گردد و خريدار بيش از مبلغى را كه به او پرداخته حق ندارد. ج 2 ف ص 150- 151

- ر. ك: 448 س 15.

ماده 284: اقاله به هر لفظ يا فعلى واقع مى‌شود كه دلالت بر به هم زدن معامله كند.

صدر مسأله 1- ... و با هر لفظى كه در نزد اهل محاوره، مقصود را بفهماند واقع مى‌شود، مثل اينكه هر دو بگويند: اقاله كرديم يا فسخ نموديم؛ يا يكى از آن‌ها بگويد: با تو اقاله مى‌كنم و ديگرى قبول كند، بلكه ظاهر آن است كه اگر يكى از آن‌ها درخواست اقاله كند، و ديگرى اقاله كند كفايت مى‌كند. و در آن عربى‌بودن معتبر نيست. و ظاهر اين است كه با معاطات واقع مى‌شود به اينكه هر كدام از آن‌ها آنچه را به او منتقل شده به قصد فسخ به طرفش ردّ كند. ج 1 ص 627

س 182- شخصى در چند سال قبل مغازه‌اى را به مبلغ يك هزار و دويست تومان فروخته كه مبلغ هشت صد تومان آن نقد و بقيه پس از انتقال سند پرداخت شود (البته اين معامله بدون اجراى صيغه بوده است) طبق ادعاى بايع و استشهاد چهار نفر، بايع پس از چند روز از انجام اين معامله پشيمان شده و به مشترى هم گفته است، مشترى هم قبول كرده است منتهى به مشترى گفته صرف نظر از بيع تا هر وقت مى‌خواهى در