1.نخستين دانشمند شيعى كه دامن همت به كمر زد و علم شريف اصول را احيا نمود،جناب علم الهدى مرحوم سيد مرتضى بود كه مبسوطترين كتاب را در آن عصر در موضوع اصول فقه به نام الذريعة الى اصول الشريعة تدوين فرمود.

2.پس از وى،شاگرد برازندۀ ايشان،نادرۀ دوران،مرحوم شيخ الطائفة الامامية، ابى جعفر الطوسى،احياكنندۀ علم اصول است كه كتاب عدة الاصول را تدوين فرمود.

3.سومين عالم بزرگ شيعى كه در اين فن قلم زده،مرحوم محقق اول است كه ايشان را رئيس المتأخرين و لسان القدماء گويند و كتاب ارزشمند ايشان در علم اصول معارج الاصول است.

4.پس از مرحوم محقق،جناب علامه ذوالفنون ،جامع المعقول و المنقول،حاوى الاصول و الفروع،مرحوم علامۀ حلى قرار دارد كه كتاب‌هاى تهذيب و نهايه و مبادى را در فن اصول فقه به رشتۀ تحرير در آورده است.

5.پنجمين دانشمند شيعى كه در ميدان اصول درخشيد و نامش جاودانه شد، مرحوم شيخ حسن فرزند شهيد ثانى،معروف به صاحب معالم است كه كتاب بسيار ارزندۀ معالم الاصول را تدوين و به جهان علم عرضه نمود.اين كتاب از آن تاريخ تا به امروز جايگاه ويژه‌اى در ميان حوزه‌هاى علميه داشته و چندين قرن است كه جزو كتب درسى حوزه‌ها محسوب مى‌گردد.فراگيرى اين كتاب براى آشنايى با مبانى متقدمين لازم و ضرورى به نظر مى‌رسد.

6.پس از ايشان،با چهرۀ تابناك ديگرى در فن اصول روبه‌رو مى‌شويم كه عمرى را در راه تحقيق معضلات علمى به سر برد و كتاب عميق و سنگين قوانين الاصول را به رشتۀ تحرير درآورد.آن شخصيت ارزنده،مرحوم آية اللّه حاج شيخ ابو القاسم گيلانى، معروف به ميرزاى قمى است كه خود در مبحث اجتماع امر و نهى قوانين الاصول مى‌فرمايد:«فقد اسفر الصبح و ارتفع الظلام فالى كم قلت و قلت».

اين كتاب نيز مورد توجه فقهاى نامدار شيعه بوده و سال‌هاى متمادى در حوزه‌هاى علميه تدريس مى‌شد.در فضيلت اين كتاب گفته‌اند:

ليت ابن سينا درى اذ جاء مفتخرا باسم الرئيس بتصنيف لقانون