2- نگرشهاى حاكم بر مطالعه ساختار سازمانى‌

در عصر حاضر سه نگرش كم و بيش مجزا در مطالعه ساختار سازمانى بكار برده شده است. اين سه نگرش، نگرشهاى عقلايى، طبيعى و سيستم باز مى‌باشند كه به ترتيب پيدايش مورد توجه هستند.

سازمان به عنوان يك نظام عقلايى: از نقطه نظر نگرش سيستم عقلايى، سازمان ابزارى است كه براى رسيدن به اهداف مشخصى طراحى شده است. چگونگى مفيد يا غيرمفيد بودن يك ابزار به عوامل مختلفى بستگى دارد كه تحت مفهوم عقلايى بودن ساختار خلاصه مى‌شود. عقلايى بودن سيستم موجب مى‌شود كه فعاليتهاى سيستم به نحوى سازمان يابند كه منتهى به اهداف پيش‌بينى شده با حداكثر كارايى گردند. از ديدگاه نگرش سيستم عقلايى، رفتار سازمان به آن دسته از فعاليتهاى اطلاق مى‌شود كه بوسيله عوامل هدفدار و هماهنگ اجرا گردد.

اين بيان بر تصور حسابگرى عقلايى دلالت دارد چرا كه واژه‌هايى مانند:

اطلاعات، كارايى، بهينه كردن، اجرا، طراحى را كرارا در سازمان بكار مى‌برد.

نظريه‌پردازان سيستم عقلايى بر ويژگى «تعين هدف» و «رسميت» تاكيد مى‌ورزند.

زيرا هركدام از اين عوامل، نقش مهمى در عقلايى كردن فعاليت سازمانى دارند.

چنانچه «گلدنر» يادآور مى‌شود كه اساسا مدل عقلايى بر مدل مكانيكى دلالت دارد.

يعنى سازمان، ساختارى تلقى مى‌شود كه از اجزايى تشكيل يافته كه قابل دستكارى مى‌باشد و هركدام از اجزاء جداگانه در جهت افزايش كارايى كلى تغييرپذير مى‌باشند.[1]

سازمان به عنوان يك نظام طبيعى: طرفداران سيستم طبيعى تاكيد دارند كه سازمان‌ها اولين و مهمترين فعاليتهاى گروهى مى‌باشند. درحالى كه دستگاه سيستم‌

[1] اسكات، ريچارد- سازمانها: سيستم‌هاى عقلايى، طبيعى و باز، ترجمه: حسن ميرزايى اهرنجانى و فلورا سلطانى تيرانى، انتشارات دانشكده مديريت دانشگاه تهران، ص 202- 203.