4- ريشه‌ها: از هاوانا تا مراكش‌

تأسيس سازمان تجارت جهانى در اول ژانويه 1995، بزرگترين اصلاح تجارت بين‌المللى بعد از جنگ جهانى دوم بود. اين سازمان تلاش شكست‌خورده سال 1948 براى ايجاد سازمان تجارت بين‌المللى(ITO) [1] را به شكل كاملترى محقق ساخت. تا سال 1994 گات (بازمانده كوششهاى عقيم‌مانده تأسيس‌ITO ) سيستم تجارى حاكم بر جهان بود. گات براى استقرار سيستم تجارى چند جانبه قوى و موفق كمك شايانى نمود كه به تدريج دورهاى مذاكرات تجارى، اين سيستم به طور فزاينده‌اى آزادتر شد. اما در دهه 1980 سيستم نياز به بازنگرى كامل پيدا كرد كه اين امر منجر به برگزارى دور اروگوئه و در نهايت تأسيس سازمان تجارت جهانى شد.

گات: «نهادى موقتى» براى تقريبا نيم قرن‌

از سال 1948 تا 1994، موافقتنامه عمومى تعرفه و تجارت (گات) قواعدى را براى بخش زيادى از تجارت جهانى وضع كرد و در طول اين دوره نرخ بالاى رشد بازرگانى بين‌المللى جارى بود. اين سازمان بسيار خوب استقرار يافت، اما در طول 47 سال يك سازمان و موافقتنامه موقتى بود.

هدف اوليه اين بود كه نهاد ثالثى ايجاد شود تا همكارى اقتصادى بين‌المللى را هدايت كند و به مؤسسات «برتن و ودز» كه اكنون به آنها بانك جهانى و صندوق بين‌المللى پول‌[2] مى‌گويند ملحق شود. طرح كامل آن‌كه ابتدا با استقبال 50 كشور مواجه شد اين بود كه سازمان تجارت بين‌المللى(ITO) به عنوان يك كارگزارى تخصصى سازمان ملل متحد، تأسيس شود. منشورITO بسيار بلندپروازانه بود كه فراتر از نظامات تجارت جهانى قرار داشت و شامل مقررات اشتغال، موافقتنامه‌هاى كالايى، رويه‌هاى كسب‌وكار محدودكننده، سرمايه‌گذارى بين‌المللى و خدمات مى‌شد.

[1] (*)International Trade Organization

[2] (**)International Monetary Fund