عمومى و قاعده عقلى استثناناپذير امتناع ترجيح بلا مرجّح، مخدوش مى‌شود بلكه با تصادفى بودن اختيار، اصل اختيار نيز منتفى خواهد شد.

ب. نظريّه نفى جبر ساده‌[1]

اين نظريه به وسيله آقاى كارل گنت تبيين شده است. نامبرده در نوشتارى تحت عنوان‌Freedom ,Respon sibility And Agency طرحى ديگر از علّيت فاعلى‌[2] «ذاتى» ارائه مى‌كند.

گنت همچون چيشولم و نيز او. كونر معتقد است همانگونه كه جبرگرائى‌[3] با آزادى و مسئوليت انسان سازگار نيست، نفى جبرگرائى‌[4] نيز با آزادى و مسئوليت انسان ناسازگار است، بنابراين، ناگزير بايد راه سومى در پيش گرفت كه بتواند آزادى و مسئوليت انسان را توجيه كند.

گنت طرحى را كه آقاى چيشولم و او. كونر تحت عنوان فاعل ارادى بيان كردهاند نميپسندد، و معتقد است كه طرح مزبور نمى‌تواند از عهده حل اشكالاتى كه در اين مسأله وجود دارد برآيد.

گنت ابتدا به طرح اشكال اصلى در اين زمينه مى‌پردازد. بنابر تصوّر آقاى او. كونر ناسازگارى علّيت غير جبرى‌[5] با آزادى از اين نكته ناشى است كه نمى‌تواند صدور فعل معين را از فاعل- برغم امكان انتخاب‌هاى ديگر- توجيه كند. بنا به گفته آقاى گنت: «عدم موافقت آقاى او. كونر با نظريه علّيت غير جبرى‌[6] از اين اعتقاد ناشى شده كه هرگونه تبيينى از رفتار فاعل ارادى بايد اين سؤال را پاسخ بدهد كه چگونه فاعل، يك عامل محرك يا انگيزه را از ميان انگيزه‌ها و عوامل محرك گوناگون- در رفتار خويش- اثر بخش مى‌كند»[7].

در حالى كه بنا به اعتقاد آقاى گنت مشكل علّيت غير جبرى‌[8] در جاى ديگرى است. مشكل اين نظريه عمدتاً در اين است كه مسئوليت و آزادى اصولًا نيازى به رابطه علّيّت و به انگيزه‌هاى‌

[1] .Simple Indeter minism .

[2] .Agent causa tion .

[3] .Determ inism .

[4] .Indeter minism .

[5] .Indeterm inistic causation .

[6] .Indetermin istic caus ation .

[7]

. Freewill, Freedom, Responc ibility And Agency

،902 .

[8] .Indeter ministic -causation .