فلسفى معاصر مغرب زمين اختلاف نظرميان سازگارگرايان‌[1] و «ناسازگارگرايان»[2] است‌[3].

بنابراين مى‌توان عمده‌ترين گرايش‌هاى فلسفى را در زمينه آزادى و رابطه آن با «ايجاب علّى» در فلسفه معاصر مغرب زمين در مسلك‌هاى ذيل دسته‌بندى نمود:

1. مسلك اختيارگرائى يا ناسازگارگرائى اختيارگرا[4] گرايشى كه معتقد به جبر و ايجاب علّى نيست و طبيعتاً معتقد به ناسازگارى جبر علّى و آزادى است‌[5].

2. مسلك سازگارگرائى جبرگرا[6] يا به عبارتى ديگرSoft deter minism .

3. مسلك ناسازگارگرائى جبرگرا[7] يا به تعبيرى ديگرHard determin ism .

در اينجا توضيح مختصرى پيرامون هر يك از سه مسلك فوق الذكر خواهيم داد، و به نقد و مقايسه آنها با آنچه در عرصه تفكر اسلامى مطرح است- و در گذشته به آن اشاره كرديم- خواهيم پرداخت:

1. مسلك اختيارگرائى‌[8] يا ناسازگارگرايان اختيارگرا

پيروان اين نظريه معتقد به نفى جبر و ايجاب علّى‌[9] و ناسازگارى آن با آزادى انسان هستند[10] و به آزادى مطلق انسان از هرگونه جبر و ايجاب علّى معتقدند.

يكى از مهم‌ترين گرايش‌هاى فلسفى معاصر كه به نفى جبر و ايجاب علّى معتقد است، گرايش مبتنى بر «فيزيك جديد» است. اين گرايش به استناد نظريات علمى جديدى كه در فيزيك‌

[1] .Compat ibilists .

[2] .Incompa tibilists .

[3] .Free Will ،Robert Kane :12 .

[4] .Libertar ianism .

[5] .Incompati bilists .

[6] .Compati ble determi nism .

[7] .Incompat ible determin ism .

[8] .Lebertari anism .

[9] .Indete rminism .

[10] .Incomp atib ilism .