مسأله 187- اگر شخصى داراى دو منزل باشد، به طورى كه يكى از آن دو، از مسجد الحرام شانزده فرسخ، و ديگرى كمتر از آن فاصله داشته باشد، آيا وظيفه‌اش حج تمتع است يا افراد؟

جواب: هر كدام از دو عنوان بر وى صدق عرفى نمايد حكم آن بر او جارى است؛ و اگر هر دو عنوان به يك نسبت بر وى صدق كند، واجب است احتياطا بين هر دو وظيفه جمع نمايد.

مسأله 188- اگر شخصى كه وطنش بيش از شانزده فرسخ از مسجد الحرام فاصله دارد، بخواهد در مكه به قصد سكونت اقامت كند، وظيفه‌اش از ابتدا از حج تمتع به حج افراد تبديل مى‌گردد گرچه استطاعت وى در وطنش حاصل شده باشد، تبديل شدن وظيفه وابسته به اين نيست كه فرد مدتى در مكه اقامت نمايد.

امّا اگر چنين شخصى به نيّت مجاورت در مكّه اقامت گزيند، اگر استطاعت وى پس از دو سال اقامت در آنجا پيش بيايد، وظيفه‌اش از حج تمتع به افراد تبديل مى‌شود.

مسأله 189- اگر استطاعت چنين شخصى در وطنش و يا در مكه قبل از تكميل اقامت دوساله، حاصل گردد ولى بعلت كوتاهى و سهل انگارى حج ننمايد تا اينكه وارد سال سوم اقامت خود شود، آيا بازهم وظيفه‌اش از تمتع به افراد تبديل مى‌گردد؟

جواب: در هر دو صورت مشهور بين فقها اين است كه تبديل نمى‌شود. ولى اين مطلب خالى از اشكال نيست، و اقرب اين است كه تبديل مى‌شود گرچه احتياط در جاى خود محفوظ است.

مسأله 190- اگر شخصى در مكه به قصد مجاورت اقامت كند و