فقيران صدقه بدهد و در صورت دوم، چيزى بر عهده وى نيست.

ب) در اوراق شركت‌هاى خصوصى‌

چون سرمايه‌گذار مى‌داند صاحب شركت متعهد شده است، به هر صورت و با رضايت خاطر، زيادى را به موجب قوانين جدى شركت با سررسيد مقرر به وى بپردازد، مى‌تواند به اين صورت از ربا رهايى يابد كه در اعماق نفس خود ربا را شرط نكند، يعنى وى اراده كند كه اگر بنا به دلايلى، شركت، زيادى را نپرداخت، وى اصلًا آن را مطالبه نكند. در اين صورت، اگر شركت، زيادى را به وى پرداخت، مى‌تواند آن را بگيرد؛ با اين ملاك كه شركت به تصرف در آن راضى است.

در اسناد شركت‌هايى كه بين بخش دولتى و خصوصى مشترك است، به همين روش مى‌توان از ربا رهايى پيدا كرد.

ج) در اوراق قرضه (مضاربه)

اوراق قرضه يا مضاربه، اسنادى است كه هر يك از آن، بخشى از سرمايه مضاربه به صورت مشاع شمرده مى‌شود و كسى كه مالك يكى يا بيش‌تر از اين اسناد و اوراق باشد، به همان اندازه مالك سرمايه مضاربه مى‌شود و بعد از به دست آمدن سود، به تناسب درصد سهم خود، در سود شريك مى‌شود. بنا بر اين، خريد و فروش اين اسناد و اوراق در بازارهاى مالى جايز است و هيچ مانعى ندارد؛ زيرا هر كس به هر اندازه‌اى كه در سرمايه پروژه شريك است، به همان اندازه مالك مى‌شود و مى‌تواند سهم خود را بفروشد؛ زيرا اوراق مضاربه، حتى بعد از انقضاى مدت معيّن، براى پذيره نويسى قابل معامله است. در اين صورت، اگر بيع پس از پذيره نويسى باشد و پيش از