مشتركات مردمى‌

تعريف واحكام مشتركات مردمى بطور فشرده از فقرات فقهيه جلد 7 ذكر مى‌شوند:

مشتركات مردمى- كه همه مردم در آنها بطور مساوى ذى‌حقّ مى‌باشند- عبارتند از: 1- راهها، 2، 3 و 4- مساجد، مشاهد مشرفّه و مدارس، 5- رباط، 6- آبها، 7- معادن.

اول- راهها:

1553- راهها بر دو قسم مى‌باشند: 1- راهى كه جلويش باز است و در رو مى‌باشد و اين قسم از راهها- كه جاده و راه عمومى نام دارند- مربوط به همه مردم مى‌باشند و همگان در استفاده از آنها برابرند، و كسى حق ندارد آن رااحياء كند يا به خود اختصاص دهد و با كشيدن ديوار، گذاشتن دكّه، كاشتن درخت، كندن چاه و امثال اينها در آن تصرف نمايد؛ لكن بعيد نيست كاشتن درخت و ايجاد نهر در راههاى عمومى پهن براى مصلحت عموم و رهگذران، و همچنين كندن چاه در راههاى عمومى براى كشيدن آب باران و فاضلاب و خشكاندن راه جائز باشد، 2- راهى كه جلويش بسته است و در رو نمى‌باشد، و اين قسم از راهها- كه بن بست ناميده مى‌شوند- مربوط به همه مردم نمى‌باشند.

1554- كوچه بن‌بستى كه سه طرف آن خانه و ديوار است، ملك عموم مردم نيست بلكه ملك صاحبان خانه‌هايى است كه در آن كوچه درب ورودى دارند؛ و حتى كسى كه ديوار خانه‌اش در كوچه بن‌بست واقع شده ولى درب وروديش در كوچه ديگر است از آن كوچه بن‌بست سهمى‌