هدف مفسده دار و وسيله داراى مصلحت باشد. در اين جاست كه سؤال مى‌شود آيا هدف مبرر و توجيه‌گر وسيله است يا نه؟ آيا براى رسيدن به هدف مى‌شود بهر وسيله‌اى اقدام كرد يانه؟

نكته اساسى از نظر عقل و اخلاق اينست كه هدف و وسيله آن بايد ارزيابى شود مصلحت و مفسده آنها در ميزان معقولى سنجيده شود چنانچه مصلحت هدف بيشتر از مفسده ارتكاب وسيله باشد وسيله مباح مى‌شود و گر نه از تعقيب هدف بايد صرف نظر نمود شايد در اصل اين مطلب هم اختلافى بين صاحب نظران نباشد و آنچه كه مورد اختلاف شديد و محتاج ببحث طولانى است تشخيص ميزان و معيار معقوليت است كه مصلحت و مفسده هدف و وسيله آن با آن سنجيده مى‌شود.

اديان و مكاتب، ايدئولوژى‌ها، ملتها و دولتها، قومها هركدام از خود ارزشها و موازين خاصى دارند كه بر مبناى آنها حكم به اباحه وسيله و حرمت آن مى‌كنند گو اينكه گروههائى هم بدون در نظر داشتن معيار، وحشيانه و كور رفتار مى‌كنند.

كمونيستها براى دولتى كردن سرمايه‌ها و منابع توليد و به اسارت در آوردن ملتها در دست حزب، كشتن ميليونها انسان را مباح مى‌دانند، تا چه رسد به دروغ و اتهام و اغتشاش و ايجاد قحطى و رعب و ترس و فريب دادن و مكر و خدعه و امثال آن و حتى براى آسان شدن كار از پذيرفتن اصول اخلاقى مورد اتفاق بشريت سرباز مى‌زنند و به آنها استهزاء مى‌كنند! كاپيتاليزم غربى براى حفظ آزادى مهار نشده فردى و رقابت آزاد از تمام اصول‌