چون در محضر جعفر صادق علومى تدريس مى‌شد كه قبل از آن در اسلام بدون سابقه بود و ديگران در آن علوم كتاب نوشته بودند لازم مى‌شد كه آن كتاب ها به زبان عربى ترجمه بشود تا اينكه شاگردان كه زبان هاى خارجى را نمى‌دانستند بتوانند از آن كتاب ها استفاده نمايند، و بعيد نيست كه نهضت ترجمه كتاب هاى خارجى به زبان عربى كه از قرن دوم هجرى قمرى در بغداد وسعت به هم رسانيد و خلفاى عباسى مشوق آن شدند و بعضى از مترجمين را با طرزى فجيع به قتل مى رسانيدند از محضر درس جعفر صادق اقتباس شده بود.

در محضر درس جعفر صادق براى ادراك قوانين علوم، تجربه هم به كار مى‌رفت؛ و طبيعى است كه نبايد فكر بكنيم كه در محضر درس آن دانشمند بزرگ، آزمايشگاه مانند يكى از آزمايشگاه هاى بزرگ امروزى وجود داشته و در آن جا قوانين فيزيكى و شيميايى را مورد آزمايش قرار مى‌دادند. آزمايشگاه محضر درس جعفر صادق متناسب با زمان بوده اما ثابت مى‌كند كه آن دانشمند بزرگ در علوم فقط به تئورى اكتفا نمى كرده و تا آنجا كه امكان داشته تئورى را به محك تجربه مى زده است. ديديم كه جعفر صادق متوجه شده بود كه هوا يك عنصر نيست و پى بردن به اين موضوع بدون تجربه بعيد به نظر مى‌رسد.

براى شيعيان هيچ يكى از علوم جعفر صادق غرابت ندارد، براى اينكه شيعيان وى را امام مى‌دانند و عقيده دارند كه او با علم امامت همه چيز را مى‌دانست، و بر همين قياس هيچ يك از معجزات جعفر صادق در نظر آن ها غرابت ندارد و تمام معجزاتى را كه در كتب مورخين شيعه به جعفر صادق نسبت داده اند بدون احتجاج مى پذيرند.

ولى مورخ بى طرف براى هر مورد علمى يا اعجاز احتجاج مى‌كند و نمى‌تواند بدون برهان بپذيرد، مورخ بى طرف وقتى مى‌شنود كه جعفر صادق گفت «هوا يك عنصر بسيط نيست بلكه از چند قسمت به وجود آمده و يك‌