باشد كه اگر از كفار بپرسى كه كى شما را از آسمان و زمين روزى مى‌دهد .... آنان پس از مراجعه به وجدان و فطرت و استمداد از عقل سليم و يا پس از ارشاد و استدلال به تو خواهند گفت كه خدا، نه اينكه بالفعل آنان معتقد به توحيد خداوند در امر خلقت و رازقيت و تدبير همه‌ى امور هستند كه مخالف اعتبار عقلى نيز مى‌باشد.

خواننده غافل نشود كه جمله فسيقولون كه در اين آيات استعمال شده است (زود است كه بگويند يا به زودى خواهند گفت) دلالت به اعتقار قبلى كفار به توحيد ايجادى و تدبيرى حق ندارد. بنا بر اين شرك در عبادت‌شان مقرون به شرك ايجاد و تدبير و رزق بوده هرچند كه ايجاد اصل آسمانها و زمين را از خداوند مى‌دانستند ولى اين اعتقاد مانع شرك فاعلى در امور جزئى و حوادث روز مره نمى‌شود، به راستى اگر كفار نفع و ضرر را تنها از خدا مى‌دانستند تأكيد و اصرار قرآن بر اينكه الهه كفار نفع و ضررى رسانده نمى‌توانند و مالك چيزى نيستند بى مورد مى‌شد؛ نفس همين آيات دلالت دارد كه جمعى از آنان اعتقاد نفع و ضرر به آن‌ها داشته‌اند و قرآن آن‌ها را متوجه غلط بودن پندارشان مى‌كند.

[جواب مطلب دوم‌]

در جواب مطلب دوم او كه مى‌گويد پيغمبر اكرم فقط با مشركان زمان خود از اين جهت جنگيد كه صالحين و بت‌ها را واسطه قرار مى‌دادند، مى‌گوييم از واضحات تاريخ است كه حضرت پيغمبر اكرم (ص) در مكه با كفار نجنگيدند و جنگ‌هاى او با كفار پس از هجرت در مدينه آغاز يافت و وجوب جهاد آن‌جا تشريع شد.

حالا ببينيم كه علت قتال با مشركين مكه چه بوده است؟

وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ‌ (البقرة: 190) در راه خدا با كسانى كه با شما مى‌جنگند بجنگيد، اين آيه علت قتال با مشركين را قتال آنان معرفى كرده است؛ يعنى چون آنان با شما مى‌جنگند و قصد نابودى شما را دارند، شما هم با آنان برزميد.