دوستى نكند و اين بجهت آنست كه حكم ازلى تعلق گرفته و بر زبان مبارك رسالت (ص) نيز جارى گشته كه اى على هيچ مؤمنى تو را دشمن ندارد و هيچ منافقى تو را دوست نگيرد و ببايد دانست كه تسويف رد كه مدلول عليه سين استقبالست يا بجهت آنست كه اين سوره مكيست و مؤمنان آنجا در نهايت قلت بودند و ممقوت در ميان كفره پس حق سبحانه ايشان را وعده داده كه زود باشد كه اكثر مردمان بشرف اسلام رسند و محب شما شوند و يا آنكه اين در آخرت باشد وقتى كه حسنات ايشان را عرض كنند بر رؤس اشهاد و غل و حقد را از صدور ايشان نزع كنند پس همه محب يكديگر شوند و جميع فرشتگان با ايشان مودت و محبت ورزند و قوله‌ فَإِنَّما يَسَّرْناهُ‌ خاتمه سوره و منقطع آنست فكانه قال (بلغ هذا المنزل و بشر به و انذر فانما يسرناه) يعنى تبليغ كن بمردمان اين را كه بر تو منزل شده يا بشارت ده بآن و بيم كن پس جز اين نيست كه آسان گردانيده‌ايم آن را بِلِسانِكَ‌ بزبان تو چه آن را انزال كرده‌ايم بلغت تو كه لغت عربى فصيحست تا آسان باشد بر تو تلفظ و معرفت آن و گويند با بمعنى على است يعنى آن را بر زبان تو سهل و آسان گردانيده‌ايم و صاحب كشاف گفته كه يا بر اصل خود است بجهت آنكه يسرنا متضمن معنى انزلنا است يعنى انزال اين كرديم بلغت تو لِتُبَشِّرَ بِهِ‌ تا مژده دهى بان‌ الْمُتَّقِينَ‌ پرهيزكاران را كه از شرك و عصيان اجتناب كرده‌اند و بدايره اطاعت اسلام در آمده‌ وَ تُنْذِرَ بِهِ‌ و بيم كنى بآن‌ قَوْماً لُدًّا گروه ستيزه كنندگان سخت خصومت را كه بجهت فرط خصومت و لجاج شروع كنندگانند در هر لديدى يعنى هر شقى از مراء و جدال و آن جمع الد است مشتق از لدد و لدود بمعنى شدت خصومت مراد اهل مكه‌اند كه در نهايت عناد و خصومت و لجاج بودند و قوله‌ وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ‌ تخويف ايشانست و تحسير رسول (ص) بر انذار ايشان يعنى بسا كه هلاك كرديم قبل از مكه‌ مِنْ قَرْنٍ‌ از اهل زمان يعنى در هر قرنى از قرون قومى از مشركان را هلاك كرديم‌ هَلْ تُحِسُ‌ هيچ مييابى و مى‌بينى‌ مِنْهُمْ‌ از آن هلاك شدگان‌ مِنْ أَحَدٍ يكى را أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً يا ميشنوى مر ايشان را آواز پوشيده ركز صوت خفى است و اصل آن مطلق خفا است و منه ركز الرمح اذا غيب طرفه فى الارض و الركاز المال المدفون خلاصه معنى آنست كه چون عذاب بايشان فرود آمد همه مستاصل شدند نه از ايشان شخصى باقى مانده كه كسى او را به بيند و نه آوازى كه كسى بشنود بلكه موكل قهر الهى با هيچكدام در نساخته و همه را بدست فنا در دام خمول و نسيان انداخته (كان لم يخلقوا و لم يكونوا) با آنكه ايشان‌