اگر چه كفار قريش تو را از مكه اخراج كردند قبل از اين فرعون در صدد اخراج موسى شد ما او را و قوم او را مستاصل گردانيديم و مصر بايشان داديم پس تو را نيز بر دشمنان ظفر دهيم و نعمت خود را بر تو تمام كنيم‌ وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ‌ و بحق فرستاديم قرآن را جار و مجرور منصوب المحل است اى ملتبسا بالحق يعنى قرآن را انزال كرديم در حالتى كه ملتبس بود بحق و صواب كه آن مقتضاى انزال آن بود از هدايت و رشاد و عمل بمضمون آن‌ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ‌ و بحق فرود آمد قرآن يعنى قرآن فرو نيامد مگر كه ملتبس بود بحق و صواب در تبيان آورده كه با بمعنى على است و مراد از حق حضرت رسالت (ص) است يعنى و على محمد نزل القرآن بر محمد (ص) قرآن نازل شد و بعضى در تفسير اين گفته‌اند كه (و ما انزلنا القرآن من السماء الا محفوظا بالرصد من الملائكة و ما نزل على الرسول الا محفوظا بهم من تخليط الشياطين) و ميشايد مراد نفى اعتراء بطلان باشد بقرآن در اول امر و آخر امر در مدارك آورده كه جمعى از اهل صلاح روايت كرده‌اند كه محمد بن سماك رحمه اللَّه بيمار شد قاروره او را بطبيب ترسا ميبرديم مردى نيكو روى خوش‌گوى جامه نيكو پوشيده بما رسيد و صورت حال پرسيد ما بيان آن كرديم فرمود سبحان اللَّه در مهم دوست خدا از دشمن خدا استعانت ميكنيد باز گرديد و بابن سماك بگوئيد كه دست خود در موضع وجع نه و بگوى‌ وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ‌ اين بگفت و از چشم ما غايب شده باز گشتيم و بعرض رسانيديم وى دست در آن موضع نهاده اين كلمات با بركات بگفت فى الحال شفا يافت و گفته‌اند كه آن كس خضر (ع) بود وَ ما أَرْسَلْناكَ‌ و نفرستاديم تو را كه محمدى (ص) إِلَّا مُبَشِّراً مگر در حالتى كه مژده دهنده باشى مطيعان را بثواب‌ وَ نَذِيراً و بيم كننده عاصيان را بعقاب سلمى گفته كه مژده دهنده آن را كه از ما روى نگرداند و بيم كننده او را تا كه روى بما آرد يعنى بدكاران را بشارت دهنده بسعة رحمت و كمال عفو تا روى بدرگاه آرند نيكان را انذار كننده از اثر هيبت و جلال قهر ما تا بر اعمال خود اعتماد ننمايند وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ‌ و قرآن را پراكنده فرو فرستاديم يعنى آيه آيه و سوره سوره‌ لِتَقْرَأَهُ‌ تا بخوانى آن را عَلَى النَّاسِ‌ بر مردمان‌ عَلى‌ مُكْثٍ‌ بر آهستگى و تأنى تا در هر آيتى و سورتى از آن نيك تامل كنند و غايت تفكر در آن مرعى دارند چون آن ايسر است بحفظ و اعون در فهم و ما تفريق كرديم بحق از باطل يعنى در او تبيين و تميز حق كرديم از باطل و حسن گفته معنى تفريق آنست كه انزال كرديم بعضى را خبر و بعضى را امر و بعضى را نهى و بعضى را وعد و بعضى را وعيد وَ نَزَّلْناهُ‌ و فرو فرستاديم آن را بحسب حوادث‌ تَنْزِيلًا فرو فرستادنى در مدت بيست سال بعد از آن بر سبيل‌