عباس فرموده كه معنى آنست كه اى اهل مكه ميدانيد كه منعم اين نعم مذكوره او سبحانه است نه غير او پس تصديق بوحدانيت او كنيد و او را بيگانگى بپرستيد فَإِنْ تَوَلَّوْا پس اگر برگردند و اعراض كنند از اسلام‌ فَإِنَّما عَلَيْكَ‌ پس جز اين نيست كه بر تست اى محمد (ص) الْبَلاغُ الْمُبِينُ‌ رسانيدن پيغام آشكارا و چون تو پيغام بديشان رسانيده باشى اعراض ايشان ترا زيان ندارد اينكلام از قبيل اقامت سبب است در مقام مسبب يعنى اگر از تو اعراض نمايند ضررى بتو نرسد زيرا كه بر تو همين تبليغ است و تو آن را رسانيده‌ يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ‌ ميشناسند مشركان نعمت خداى را كه شمرده شده برايشان و معترفند كه همه اينها از اوست‌ ثُمَّ يُنْكِرُونَها پس انكار ميكنند آن را بپرستش غير منعم يا ميگويند كه اين نعمت او داده اما بشفاعت بتان يا در وقت سختى ميشناسند و در حال آسانى منكر ميشوند يا بزبان عارفند و بدل منكر و گويند مراد از نعمت حضرت رسالت است (ص) كه حقيقة وى را بمعجزات بينه ميشناسند و بعناد انكار او ميكنند و معنى ثم استبعاد انكار است بعد از معرفت‌ وَ أَكْثَرُهُمُ الْكافِرُونَ‌ و بيشتر ايشان جاحدند از روى عناد و ذكر اكثر با آنكه همه كافر بودند بجهت آنست كه بعضى از ايشان حق را نميشناختند بجهت نقصان عقل يا تفريط در نظر و يا عدم قيام حجت برايشان زيرا كه بحد تكليف نرسيده بودند و يا آنكه اكثر در مقام كل واقع شده مانند قوله‌ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ‌ وَ يَوْمَ نَبْعَثُ‌ و ياد كن روزى را كه برانگيزيم در آن‌ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ از ميان هر گروهى‌ شَهِيداً گواهى بر ايمان و كفر ايشان مراد پيغمبران امتست‌ ثُمَّ لا يُؤْذَنُ‌ پس بعد از اقامة شهادت انبياء بر امم خود دستورى ندهند لِلَّذِينَ كَفَرُوا مر آنان را كه كافر شدند در عذرخواهى يا در رجوع بدنيا و فايده اقامت شهادت انبياء با وجود علم حقتعالى به احوال ايشان شدت هولست در نفس ايشان نزد جميع انام ذكر ثم بجهت زيادتى آن چيز است كه ايشان را فرو گيرد از شدت منع از اعتذار و اقناط كلى از آنچه تمنا داشته باشند بآن از شفاعت بتان يا شهادت انبيا براى ايشان يعنى بالكليه نادم شوند از رستگارى و رشته اميد را از آن قطع كنند وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ‌ و ايشان مطالب نشوند باسترضاء اشتقاق آن از عتبى است بمعنى رضا يعنى نگويند كه شما خوشنود سازيد خداى را باين وجه كه عملى كنيد كه خدا از شما خوشنود گردد زيرا كه آخرت سراى تكليف نيست بر خلاف معتقد نجار كه قائلست بر آنكه آخرت نيز سراى تكليفست و ماتريدى گفته كه ايشان را دستور اعتذار ندهند و اگر عذر خواهند از ايشان نپذيرند وَ إِذا رَأَى‌ و ياد كن چون ببينند