فصل پنجم: مراحل و سير تاريخى عزادارى امام حسين عليه السلام‌[1]

بى هيچ ترديدى قيام خونبار كربلاى سال 61 هجرى حادثه‌اى است شگرف و تأثيرگذار در تاريخ كه بايد در زنده‌داشتِ آن با همه توان كوشيد. عزادارى براى شهيدان اين حماسه بى نظير، از مهم‌ترين و همگانى‌ترين اقدام‌ها در اين راستاست.

واقعيت اين است كه عزادارى ابى عبد اللَّه الحسين عليه السلام از زمان به وقوع پيوستن حادثه كربلا، همواره مورد توجه قرار گرفته و به تدريج به يك پديده نظام‌مند بدل شده است. جا دارد چگونگى اين شكل‌گيرى و فراز و نشيب‌هاى آن در ادوار مختلف تاريخ مورد بررسى قرار گيرد.

مرحله نخست: از شهادت امام عليه السلام تا هنگام مرگ قاتلان ايشان‌

در اين مرحله، هدفگيرى اهل بيت عليهم السلام در حركت‌ها، به گونه‌اى است كه مى‌كوشند وجدان‌هاى خفته را بيدار كنند و ذهن‌هاى بسته را بگُشايند و انديشه‌هاى گرفتار در تبليغات گسترده بنى اميّه را رها سازند.

براى نمونه، مردم كوفه به هنگام ديدن خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در هيئت اسير و به هنگام شنيدن خطابه‌هاى شورانگيز خاندان رسالت- كه از يك سو، حضور چندين ساله آنان در كوفه را در ذهن‌ها تداعى مى‌كرد و از سوى ديگر، سخنانى بس بيدارگر و تكان دهنده بود-، چندان گريستند كه به واقع، شهر به يكباره تكان خورد.

[1] أخبَرَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله فاطِمَةَ عليها السلام بِقَتلِ الحُسَينِ عليه السلام، فَبَكَت، فَقالَ:

يا فاطِمَةُ، اصبِري وسَلِّمي، قالَت: صَبَرتُ وسَلَّمتُ يا رَسولَ اللَّهِ، فَأَينَ يَكونُ قَتلُهُ؟ قالَ: يُقتَلُ بِأَرضٍ يُقالُ لَها كَربَلاءُ، في غُربَةٍ مِنَ الأَهلِ وَالعَشيرَةِ، يَزورهُ- يا فاطِمَةُ قَومٌ 11

( فضل زيارة الحسين عليه السلام: ص 34).