اهل كتاب را فرا مى‌خواند تا به اقامه تورات و انجيلشان بپردازند،[1] كتاب‌هايى را قصد كرده كه در اختيار يهوديان و مسيحيان بوده است و آنها آن كتاب‌ها را تورات و انجيل مى‌ناميده‌اند. بنا بر اين وقتى قرآن در آيه 81 از سوره آل عمران (مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ‌) از وجود بشارت در تورات و انجيل سخن گفته، همان تورات و انجيلى را مدّ نظر دارد كه در زمان نزول قرآن نزد يهوديان و مسيحيان موجود بوده است. به طور مسلّم، آنچه در آن زمان به عنوان تورات و انجيل شناخته مى‌شده، تورات و انجيل واقعى نبوده است؛ بلكه مجموعه نوشته‌هايى را تورات و انجيل مى‌گفته‌اند كه كسانى غير از موسى عليه السلام و عيسى عليه السلام نوشته بودند.[2]

بنا بر اين، در آيه مورد بحث، مراد از تورات و انجيل، كتاب‌هاى يهودى و مسيحى بوده است كه نزد خودشان به عنوان تورات و انجيل شهرت داشته است. اما سؤال آن است كه آنها چه كتاب‌هايى بوده‌اند؟

يهوديان از قرن‌ها قبل از ظهور پيامبر گرامى اسلام داراى مجموعه‌اى به نام كتاب مقدّس بوده‌اند كه مشتمل بر تورات و نوشته‌هاى ديگر بوده است كه بعدها مسيحيان آنها را «عهد عتيق»[3] ناميدند و مسيحيان نيز مجموعه ديگرى از نوشته‌هاى اختصاصى‌

[1]. مائده: آيه 66 و 68.

[2]. اسپينوزا كه خود يك يهودى زاده است، با توجه به شواهد و قراين خودِ توراتِ فعلى اثبات كرده است كه تورات، صدها سال پس از مرگ موسى عليه السلام نوشته شده است. در اين باره، ر. ك:« مصنف واقعى اسفار خمسه»، باروخ اسپينوزا، ترجمه عليرضا آل بويه، هفت آسمان، شماره 1، ص 79- 103. نيز، ر. ك:

[3]. عهد عتيق مشتمل بر سه بخش اصلى است: بخش نخست، تورات نام دارد كه خود شامل پنج كتاب به‌نام‌هاى پيدايش، خروج، لاويان، اعداد و تثنيه است. يهوديان، اين بخش( تورات) را همان كتابى مى‌دانند كه به موسى عليه السلام داده شده است. بخش دوم، نبوئيم، به معناى« پيامبران» است كه منظور از آن وحى‌هايى است كه خداوند بر پيامبران بنى اسرائيل، بعد از موسى و قبل از عيسى نازل كرده است. كتاب‌هايى چون كتاب يوشع‌بن نون، تواريخ، پادشاهان، سموئيل و اشعيا از اين دسته است. نبوئيم مشتمل بر 21 كتاب است. بخش سوم را كتوبيم گويند كه به معناى« نوشته‌ها» است. منظور از آن، نوشته‌هاى انبياى بنى اسرائيل است كه محتوى پيام‌هاى آنها و قوم بنى اسرائيل خطاب به خداوند است. كتاب‌هايى چون مزامير، جامعه، امثال و غزل غزل‌ها از اين نوع است. كتوبيم مشتمل بر 13 كتاب است. مسيحيان پروتستان، عيناً همين كتاب‌ها را در عهد عتيق خود پذيرفته‌اند. كاتوليك‌ها چند كتاب ديگر از كتب پيامبران پيش از عيسى عليه السلام را كه يهوديان آنها را معتبر نمى‌دانند نيز در عهد عتيق خود آورده‌اند.