صبر نشان داده و فضيلت اخلاقى صبر را متجلى ساخته است. ازاين‌رو فرد امساك‌كننده، صبور خوانده مى‌شود. اين قسم از صبر، خود به سه نوع تقسيم مى‌شود: «صبر بر مصيبت»، «صبر بر معصيت» و «صبر بر خواهش‌هاى (مشتهيات) نفس».

در ادامه به‌اختصار، توضيح هر يك مى‌آيد:

الف- صبر بر مصيبت:

صبر بر مصيبت، تسلط بر نفس از بى‌تابى و جزع و فزع است؛ يعنى كنترل نفس از انجام رفتارى ناپسند از قبيل جزع و فزع و بى‌تابى و از دست دادن عنان اختيار. اين نوع صبر معمولًا هنگام مبتلا شدن به بلا و مصيبت كاربرد دارد و اصطلاحاً «صبر بر مصيبت» ناميده مى‌شود. بى‌تابى و از دست دادن عنان اختيار ازآن‌رو ناپسند است كه نشانه ضعف انسان در ناملايمات و ناتوانى در تحمل مصيبت‌ها و سختى‌هاى زندگى است. همچنين از كف دادن عنان اختيار و انجام دادن رفتارى كه شايسته انسان نباشد و در آينده مايه سرافكندگى و پشيمانى را فراهم آورد، برازنده انسان خردمند و دورانديش نيست. قرآن كريم در آيه ذيل به اين نوع صبر اشاره كرده، مى‌فرمايد:

وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ.[1]

بى‌شك همه شما را با امورى از قبيل ترس و گرسنگى، نقصان مالى و جانى و كمبود محصول آزمايش مى‌كنيم؛ پس به صبركنندگان مژده بهشت بده.

[1]. بقره: 155.