بر شما باد به صبر و استقامت؛ كه صبر در برابر ايمان همچون سر است در مقابل تن. تن بى سر فايده‌اى ندارد، همچنين ايمان بدون صبر ناپايدار و بى‌نتيجه است.

صاحب تفسير مواهب الرحمان نيز در تفسير آيه‌ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ[1] مى‌نويسد:

صبر در اين جا به معناى مقاومت انسان در برابر مكروهات و سختى‌هاست و چون متعلَّقِ صبر ذكر نشده، از آن عموميت فهميده مى‌شود؛ يعنى از صبر در تمام امور خود كمك بگيريد؛ زيرا كليد سعادتمندى و موفقيت در امور، صبر است. پس صبر در همه امور نيكوست و همواره محبوب است؛ زيرا مادر همه فضايل اخلاقى است و زمينه‌ساز كمال و سعادت انسان است به ويژه اگر در مورد تكاليف الهى نيز مراعات شود.[2]

ناگفته نماند كه صبر، صفت و ملكه نفسانى است. اين ويژگى همانند ديگر فضايل اخلاقى، در عمل نمايان مى‌شود. ازاين‌رو تا زمانى كه صبورى انسان در رفتار او متجلى نشده، چندان آشكار نمى‌شود و به‌راحتى نمى‌توان صاحب اين فضيلت را صبور خواند. پس براى اتصاف به اين فضيلت اخلاقى بايد در سختيها و ناملايمات با يادآورى نتايج ارزنده صبر، راه شكيبايى و مقاومت را بر خود هموار ساخت و با تمرين مستمر، به‌تدريج اين فضيلت را در وجود خويش تقويت كرد. براى مثال، شكيبايى افراد هنگام معطلى در ترافيك و پُشت چراغ راهنماى چهار راه‌ها، در شهرهاى بزرگ و پُرترافيك بسيار بيشتر از افرادى است كه در

[1]. بقره: 153.

[2]. ر. ك: مواهب الرحمان فى تفسير القرآن، ج 2، ص 163.