مؤمنان را توصيه كرده است كه به خداى توانمند و مهربان توكّل كنند تا از اين رهگذر آنان نيز به توانمندى رسيده، با پشتوانه مهربانى خداوند بى‌نياز شوند.[1] در آيه 217 سوره شعرا، دو صفت «عزّت» و «رحمت» در كنار هم آمده است كه به نظر مى‌رسد مقصود اين است كه با صفت عزّت و توانمندى، كفار و مشركان را نابود مى‌كند و با صفت مهربانى، مؤمنان را نجات مى‌دهد و بر مشركان پيروز مى‌گرداند.[2] البته در آيه، صفت «عزّت» بر صفت «رحمت» مقدم شده است به اين دليل كه براى اطمينان‌بخشى به بنده متوكّل، يادآورى قدرت و توانمندى خداوند مناسب‌تر به نظر مى‌رسد.[3] در اين آيه، برخى مفسّران صفت عزّت الهى را براى مقابله با كفار و مشركان، و صفت رحيم را براى برخورد با مؤمنان دانسته‌اند[4] كه اين نيز بر توانمندى و غلبه خداوند و كسى كه به او توكّل مى‌كند دلالت دارد. همچنين در اين آيات، بعد از توصيف خداوند به عزيز و رحيم، سه وصف ديگر كه هر يك از ديگرى دلگرم‌كننده‌تر و اميدبخش‌تر است آمده است: خدايى كه زحمات پيامبر (ص) را مى‌بيند، و از قيام و سجده و حركت و سكون او باخبر است، خدايى كه صداى او را مى‌شنود و خدايى كه از خواسته‌ها و نيازهاى او آگاه است. آرى، بر چنين خدايى بايد تكيه كنى و زمام كار خويش را به او بسپارى‌[5] و بدانى كه با توكّل بر او، بى‌نيازترين خواهى بود.

[1]. وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ‌؛ بر خداى توانا و مهربان توكّل كن.

[2]. الميزان فى تفسير القرآن، ج 15، ص 322؛ ر. ك: تفسير الوسيط، ج 10، ص 288.

[3]. روح المعانى، ج 10، ص 134.

[4]. ر. ك: الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن، ج 22، ص 119.

[5]. تفسير نمونه، ج 15، ص 368 و 369.