كسى كه نگاه صحيح به عالم آفرينش دارد، از بدبينى به آن در امان است، از زمانه خويش و حوادث و وقايعش براى تأمين سعادت خويش بهره مى‌برد، منفى‌بافى نمى‌كند و نشاط و اميد خويش را از دست نمى‌دهد. در پايان، شعر امام هشتم به نقل از جد خويش ابوطالب، از نظر خوانندگان گرامى مى‌گذرانيم:

[1]

«تمام مردم از زمانه ايراد مى‌گيرند حال آن كه زمانه را عيبى جز ما نيست/ ما از زمانه خود ايراد مى‌گيريم حال آن كه عيب در خود ماست و اگر زمانه زبان داشت ما را هجو مى‌كرد/ گرگ گوشت گرگ را نمى‌خورد ولى ما آشكارا يكديگر را مى‌خوريم/ فريبكارانه پوست‌هاى فريبا بر تن مى‌كنيم و واى بر غريبى كه نزد ما آيد».

نتيجه آن كه خوش‌گمانى و مثبت‌انديشى، انسان را در امور خويش پيش مى‌برد و مودّت مى‌آفريند اما گستره اين سجيه اخلاقى شامل همه حوزه‌هاى رفتارى و هر كس كه با او در ارتباط هست نمى‌شود.

بر اساس آنچه گذشت، انواع گمان يا ظن را به مفهوم حقيقى و احكام اخلاقى آن در شكل ذيل مى‌توان نمايش داد:

[1]. عيون أخبار الرضا( ع)، ج 2، ص 177، ح 5.