(خاك) آفريدى، و حقيقت سر برداشتن تو [اين است كه‌]: و مرا از آن (خاك) بيرون كشيدى، و [حقيقتِ‌] سجده دوم [اين است كه‌]: و مرا به آن باز مى‌گردانى، و در سر برداشتن [دوم‌] در دلت مى‌گذرانى: و بار ديگر، مرا از آن بيرون مى‌كشى.

حقيقت نشستن بر سمت چپت و بلند كردن پاى راستت و افكندن آن بر پاى چپت، اين است كه در دلت مى‌گذرانى: خدايا! همانا من حق را بر پا كردم و باطل را ميراندم.

حقيقت تشهّدت، نو كردن ايمان و بازگشت به اسلام و اقرار به رستاخيز پس از مرگ است و حقيقت تحيّت‌ها، بزرگداشت پروردگار سبحان و بزرگ دانستن او از هر چه ستمكاران مى‌گويند و كجروان توصيف مى‌كنند، و حقيقت گفته‌ات:" سلام بر شما و نيز رحمت و بركات خداوند!"، جلب رحمت خداوند سبحان است؛ يعنى: اين [نماز] امانى براى شما از كيفر روز قيامت است».

سپس امير مؤمنان فرمود: «اگر كسى حقيقت نماز را اين گونه نداند، نمازش ناقص است».

659. علل الشرائع‌- به نقل از احمد بن على راهب-: مردى به امير مؤمنان عليه السلام گفت: اى پسرعموى بهترين آفريده خدا! معناى سجده نخست چيست؟

فرمود: «حقيقتش اين است: خدايا! همانا تو مرا از آن- يعنى از زمين- آفريدى و [معناى‌] سر برداشتن [، اين است‌]: و ما را از آن بيرون كشيدى، و [معناى‌] سجده دوم: و به آن باز مى‌گردانى، و [معناى‌] سر برداشتن از سجده دوم [، اين است‌]: و بار ديگر، ما را از آن خارج مى‌كنى».

آن مرد گفت: [معناى‌] بلند كردن پاى راست و افكندن [بر] پاى چپ در تشهّد چيست؟

فرمود: «حقيقتش اين است: خدايا! باطل را بميران و حق را بر پا دار».[1]

660. امام على عليه السلام‌- در معناى گفته امام جماعت: السلام عليكم-: همانا امام، سخن خداوند

[1]. در كتاب من لا يحضره الفقيه، حديث از« معناى بلند كردن پاى راست. ..» آغاز مى‌گردد.