2. قرائت سوره‌هاى گوناگون در نماز و غير آن از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله كه در روايات متعددى با همين نام كنونى سوره‌ها نقل شده است، نشان از وجود همين سوره‌ها در آن روزگار دارد. يكى از نقل‌ها مى‌گويد كه پيامبر صلى الله عليه و آله سوره نجم را در مكّه بر مشركان خواند و در پايان آن، سجده كرد كه دقيقاً منطبق با وضعيت فعلى سوره است.[1]

3. دليل سوم، دستور الهى به گذاردن يك آيه در جايى معيّن از سوره است. شيخ طوسى در التبيان، آيه 280 از سوره بقره را چنين مى‌داند[2] و سيوطى در الإتقان، به نقل عثمان بن ابى العاص مى‌آورد:

كُنتُ جالِساً عِندَ رَسولِ اللَّه صلى الله عليه و آله إذ شَخَصَ بِبَصَرِهِ، ثُمَّ صَوَّبَهُ، ثُمَّ قالَ: أَتانِى جَبرَئيلَ، فَأَمَرَنى أن أضَعُ هَذِهِ الآيَةَ هَذا المُوضِع من هذِهِ السُّورَةِ:

«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى‌ ...»[3].[4]

در محضر رسول خدا صلى الله عليه و آله نشسته بودم كه ايشان چشمش را به سمتى خيره كرد، سپس نگاهش را پايين آورد و گفت: جبرئيل نزد من آمد و دستور داد كه آيه‌ «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى‌ ...» را در فلان جاى اين سوره بگذارم.

چند روايت مشابه ديگر نيز موجود است كه اگرچه برخى به اشكالات سندى مبتلا هستند، امّا از مجموع آنها به طور اجمالى فهميده مى‌شود كه مفهوم سوره و قرائت يك دسته آيات معين، امرى مرسوم و معهود بوده است و در واقع مفهوم سوره در قرآن، دست كم اندكى پيش از نزول آيات مشتمل بر لفظ «سوره» و براى‌

[1]. ر. ك: الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 168؛ مسند ابن حنبل: ج 6 ص 92؛ سنن النسائى: ج 2 ص 177.

[2]. التبيان فى تفسير القرآن: ج 2 ص 369.

[3]. نحل: آيه 90.

[4]. الإتقان فى علوم القرآن: ج 1 ص 168.