از منظر روايى و تاريخى، در اين كه قرآن از سوى كاتبان وحى با دقت نوشته مى‌شد هيچ ترديدى نيست، بنا بر اين، مهم‌ترين مسائل چالشى در موضوع جمع قرآن، يكى زمان و چگونگى تنظيم آيات در درون سوره‌ها و ديگرى، ترتيب سوره‌ها در مجموعه مصحف به شكل كنونى است كه هر يك از قرآن‌پژوهان با بهره‌گيرى از روايات گسترده موجود و نيز قراين و شواهد تاريخى، نظرى را برگزيده است.[1]

همچنين با توجه به گزارش‌هاى تاريخى از اقدامات خلفا و صحابه در جمع قرآن، ذيل اين موضوع، از قرار گرفتن مجموع سوره‌ها بين دو جلد و نيز يكسان‌سازى قرائات و مصاحف بحث مى‌شود.

در خصوص پيشينه موضوع جمع قرآن، شايد بتوان ابن سعد (م 230 ق) را از نخستين كسانى دانست كه روايات جمع قرآن را در بابى با عنوان «ذكر مَن جَمَعَ القرآنَ عَلى عَهدِ رَسولِ اللَّه» آورده است.[2]

سپس بخارى (م 256 ق) در كتاب صحيح خود افزون بر ذكر اين روايات به صورت پراكنده،[3] شمار فراوانى از آنها را در بابى با عنوان «جمع القرآن» گرد آورده است.[4] طبرى (م 310 ق) نيز در مقدمه تفسيرش، روايات جمع قرآن را نقل كرده است.[5] باقلانى (م 403 ق) از نخستين كسانى است كه مباحث جمع قرآن را در كتاب الانتصار للقرآن مطرح كرده و به طور مبسوط به نقد و بررسى روايات جمع قرآن پرداخته است.[6] ابن عطيه (م 546 ق) نيز در المحرر الوجيز به تفصيل به اين‌

[1]. مباحث فى علوم القرآن: ص 65؛ مناهل العرفان: ج 1 ص 240.

[2]. الطبقات الكبرى: ج 2 ص 355.

[3]. ر. ك: صحيح البخارى: ج 5 ص 210- 211 و ج 6 ص 103.

[4]. ر. ك: صحيح البخارى: ج 6 ص 98- 99.

[5]. تفسير الطبرى: ج 1 ص 21- 22.

[6]. ر. ك: الإنتصار للقرآن: ج 1 ص 60- 68، 164- 300.