يازده نفر دانسته است؛[1] اما آنان به تدريج مسلمان شده بودند و دليل روشنى از كتابت وحى برخى در دست نيست. در مقابل، برخى چون مقداد، با وجود باسواد بودن،[2] در زمره كاتبان وحى، مطرح نشده‌اند. برخى از محققان، كاتب بودنِ شمار بسيارى از اينان را تكذيب و رد كرده‌اند.[3] گويا پس از رحلت رسول خدا، رقابت‌هاى قبيله‌اى و بعدها تعصّب مذهبى در فضيلت‌تراشى براى برخى صحابه، نقش سترگى داشته و با توجه به اهميت و امتياز و افتخار كتابت قرآن، نام افرادى به اين عنوان در منابع، ثبت شده است.[4] براى نمونه، سعيد بن عاص بن سعيد، در سال سوم هجرت، متولد شد و براى عثمان در دوران خلافتش دبيرى مى‌كرد و جزو چهار نفرى بود كه براى استنساخ قرآن تعيين شدند.[5] شايد اين موجب شده است كه او را از كتّاب وحى به شمار آورند؛ در حالى‌كه او هنگام رحلت رسول خدا كمتر از نه سال داشت.[6] نيز ابوعبيده جرّاح، در گردآورى قرآن در زمان خليفه اول نقش داشته و از اين رو به عنوان كاتب وحى شناخته شده است.[7] نتيجه آن كه برخى را به سهو يا عمد كاتب پيامبر دانسته‌اند و از اين رو، بايد به ديده ترديد به اين نسبت نگريست.

كتابت وحى در مكه‌

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سيزده سال در مكّه به دعوت اسلام مشغول بودند و در اين مدت،

[1]. فتوح البلدان: ص 455.

[2]. فتوح البلدان: ج 3 ص 581.

[3]. تاريخ تحقيقى اسلام: ج 1 ص 70.

[4]. مكاتيب الرسول: ج 1 ص 115؛ تاريخ قرآن، محمود راميار: ص 263

[5]. الإصابة: ج 1 ص 171.

[6]. إمتاع الأسماع: ج 6 ص 339.

[7]. سير أعلام النبلاء: ج 1 ص 8.