استفاده از حديث و وارد شدن به منابع دين، همواره بايد با ضابطه‌اى مشخّص، همراه باشد و غوّاصى در اين بحر عميق، نيازمند شيوه‌اى مدوّن و مُتقن خواهد بود. در احاديث اسلامى، احاديث مُجمل و مبين، عامّ و خاص، مطلق و مقيد، و ناسخ و منسوخ، وجود دارد كه بايد بر اساس قواعد علم فقه الحديث، اين گونه احاديث، جمع‌بندى شوند و از نتايج جمع‌بندى شده، گزاره‌هاى روان‌شناختى، استخراج گردند. شيوه‌اى كه در اين جستار، از آن بهره گرفته شده، تشكيلِ «خانواده حديث» است.

در اين شيوه، با موضوعْ‌محورى در احاديث، مى‌توان احاديث هم‌مضمون و مرتبط با يكديگر را از احاديث ناسخ و معارض، جدا نمود و بر اساس اصطلاحى نوساخته، آنها را «خانواده حديث» ناميد. احاديث ناظر به يك موضوع- كه در بسيارى از موارد به يكديگر نيز ناظرند-، اجزاى موضوع و مفهوم ارائه شده توسّط امامان را، كه در واقع، مسئله‌اى واحد است و در نقل راويان و نويسندگان، تكّه تكّه شده است، در كنار هم مى‌نشانَد و به آنها جان مى‌بخشد. هر چه تعداد اين احاديث، به عدد واقعى خود، يعنى آنچه از معصومان (عليهم السلام) صادر شده- اگر چه همه آنها به ما نرسيده-، نزديك‌تر باشد و طبقه‌بندى و كشف ارتباطات مختلف آنها نسبت به هم دقيق‌تر باشد، به نگرش حقيقى و روح معنايى نهفته در پسْ‌زمينه احاديث، نزديك‌تر شده‌ايم. لذا منظور از تشكيل خانواده حديث، يافتن احاديث مشابه، هم‌مضمون و ناظر به يك موضوعِ محورى و نيز فهم نسبت‌هاى آنها با يكديگر، براى كشف اين معناست.[1]

[1]. روش فهم حديث، ص 152.