عمر بن خطاب، ابن عباس، سعيد بن جبير، علقمه، اسود، محمد بن ابى موسى، ابو درداء و ديگران. همچنين روايات نزول قرآن بر هفت لهجه تبديل كلمات مانند: هلم، تعال، اقبل، اسرع، اذهب و عجل را به يكديگر اجازه مى‌دهد[1] به مراجع و منابع زير رجوع كنيد.

نمونه‌هايى از تبديل كلمات‌

1- از ابن مسعود منقول است كه قرائت كرد: «فوسوس لهما الشيطان عنها» به جاى: «فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطانُ عَنْها». از ابو حيان نقل شده است كه: سزاوار است اين تبديل را از باب تفسير بدانيم‌[2].

2- يكى از علما نقل مى‌كند كه: ابن عباس قرائت به معناى قرآن را هم جايز مى‌دانست به دليل روايتى كه از وى منقول است. ابن عباس به مردى تعليم مى‌داد:

«طَعامُ الْأَثِيمِ» آن مرد «اثيم» را نمى‌توانست خوب قرائت كند لذا ابن عباس به او گفت: بگو: «طعام الفاجر[3]».

3- ابن مسعود مى‌خواند: «ان تعذبهم فانهم عبادك و ان تغفر لهم فانك انت الغفور

[1] مسند احمد، ج 5، ص 51، 41 و 124. و ج 1، ص 405. و ج 2، ص 440. مشكل الآثار، ج 4، ص 188، 189 و 191. البرهان/ زركشى، ج 1، ص 221 و 220 المصنف/ صنعانى، ج 11، ص 219 و 220. جامع البيان، ج 1، ص 17، 18 و 19. غرائب القرآن/ نيشابورى در حاشيه جامع البيان، ج 1، ص 21. الجامع لاحكام القرآن، ج 1، ص 42 و 48. كشف الاستار به نقل از: مسند بزار، ج 2، ص 89 و 90.

معجم الادباء، ج 2، ص 60 الاتقان، ج 1، ص 46 و 47. مناهل العرفان، ج 1، ص 167 و 168 و 180.

التبيان، ج 1، ص 7. مجمع الزوائد، ج 7 ص 151 و 153 به نقل از احمد و طبرانى. تفسير كبير، ج 1، ص 213. كنز العمال، ج 2، ص 384. به نقل از: احمد، ابن منيع، نسائى، ابن يعلى و سعيد بن منصور.

البيان/ خوئى، ص 190، 192 و 193. التمهيد فى علوم القرآن، ج 1، ص 257. و ج 2، ص 96، 102 و 103. النشر في القراءات العشر، ج 1، ص 20 و 21 به نقل از: مقدمه تفسير شبر/ بلاغى، ص 20 و به نقل از: المصنف، ج 2، ص 61 و به نقل از: سنن ابى داود، ج 2، ص 102.

[2] اكذوبة تحريف القرآن، ص 48 به نقل از: البحر/ ابو حيان، ج 1، ص 159 به نقل از:

تاريخ القرآن، و كنز العمال، ج 3، ص 376 و 377 به نقل از: وكيع، ابى عبيد، سعيد بن منصور، عبد بن حميد، ابن منذر و ابن الانبارى و ابن ابى داود و هر دو در المصاحف.

[3] محاضرات الادباء، ج 2، جزء 4، ص 434.