«جمع الكتاب» و منظورشان استنساخ باشد.

ثانيا: قبلا بيان كرديم قرآن به صورت مصاحف در زمان پيامبر اكرم- ص- نوشته شده بود و در اختيار صحابه قرار داشت. و پيامبر اكرم- ص- اصحاب را تشويق به قرائت از روى مصحف مى‌كرد. و احكامى براى اين قرائت و مصاحف بيان كرده بود از جمله:

حرمت نجس كردن قرآن، عدم اجازه سفر با قرآن به سرزمين دشمن و عدم جواز پاك كردن آيات با پا ...

ثالثا: مورخين تصريح كرده‌اند كه: پيامبر اكرم- ص- كاتبان مخصوصى داشت كه معاهدات، بدهيها، تعيين مقدار خرما و غيره را ثبت مى‌كردند همچنين پيامبر دستور داده بود هر كسى مسلمان مى‌شود نامش ثبت شود. لذا حذيفه يك‌هزار پانصد تن را- قبل از سال حديبيه- احصاء كرده بود. و باز ديوان تعيين سپاهيان و كسانى كه بايستى به جنگها بروند به وجود آمده بود و اين كارها تماما ثبت مى‌شد[1].

حال آيا تمام اين آمارها، و معاهدات مكتوب به شكل پراكنده‌اى بود و بر پوست و استخوان و امثال آن متفرق بود؟ يا آن كه به شكلى بود كه به راحتى مى‌توان به آن در صورت لزوم دست يافت؟

رابعا: نكته‌اى كه نبايد فراموش كرد آن است كه: زركشى به تبعيت از حاكم‌[2] عقيده دارد؛ قرآن در زمان پيامبر اكرم- ص- جمع‌آورى شده است و اين مطلب را گاهى مقيد به بعضى مى‌كند[3] و گاهى به صورت مطلق بيان مى‌كند[4]. خود زركشى در جاهاى مختلف كتابش كلام خودش را نقض مى‌كند[5].

خامسا: روايات اهل سنت در جاى ديگر مى‌گويند: على- عليه السلام- مصحفى را كه در زمان پيامبر اكرم- ص- نوشته بود براى خليفه و ديگران آورد اما نپذيرفتند. مجددا به اين مطلب خواهيم پرداخت.

[1] منابع اين مطلب را در كتاب ما ببينيد: السوق فى ظل الدولة الاسلامية، ص 68.

[2] رك: مستدرك حاكم، ج 2، ص 229 در اينجا مطلقا معتقد به جمع در زمان رسول اللّه- ص- مى‌شود و بدون تقييد به بعض و غير آن، مطلب مورد نظرش را بيان مى‌كند.

[3] البرهان زركشى، ج 1، ص 237.

[4] البرهان، ج 1، ص 238.

[5] رك: البرهان، ج 1، و بين اين صفحات مقايسه كنيد: 235، 237، 262 و 256.