حضرت امام حسن عسكرى عليه السلام فرزند حضرت امام هادى عليه السلام است. حضرت امام هادى عليه السلام در سال 234 ه. ق. به دستور متوكل از مدينه به سامراء تبعيد شد. علت تبعيد ايشان اين بود كه يكى از عمو زادگان ايشان در نامهاى به خليفه وقت، نوشت كه محبوبيت امام هادى عليه السلام در بين مردم، به طور مرتب در حال گسترش است و مردم هر روز بيشتر به امامتِ ايشان روى مىآورند.
متوكل هم وقتى اين نامه را خواند، دستور داد كه حضرت امام هادى عليه السلام را تبعيد كنند.
در سال 234 ه. ق. ايشان را به بغداد آوردند.
در نزديكى بغداد، شهركى به نام «ياسره» بود كه افراد عابد و زاهد در آن سكونت داشتند.
دوستداران اهلبيت وقتى شنيدند كه امام هادى عليه السلام را به ياسره مىآورند، در آنجا به استقبال كاروان ايشان رفتند. ايشان را در ياسره پياده كردند و آن روز ايشان را در آنجا نگه داشتند.
در آن سفر، يحيى بن هرسمه همراه با امام هادى عليه السلام بود. وقتى محبّان اهلبيت در ياسره از امام هادى عليه السلام استقبال كردند، اين خبر را به اطلاع اسحاق بن ابراهيم، والى بغداد رسانيدند و به وى گفتند: بودنِ امام هادى عليه السلام در ياسره به صلاح نيست.
اسحاق بن ابراهيم، خود به ياسره آمد.
امام هادى عليه السلام را از ياسره بُرد و مخفيانه وارد بغداد كرد. او به صورت پنهانى، حضرت را در بغداد نگاه داشت و پاسى از شب گذشته، ايشان را مخفيانه روانه سامراء كرد.
متوكل خود نيز در سامراء زندگى مىكرد و در همين شهر، امام هادى عليه السلام را به صورت تخت الحفظ نگهدارى كردند. امام هادى عليه السلام در سامراء با دشوارى و سختىِ فراوان زندگى مىكرد، تا اينكه در سال 247 ه. ق. پسر متوكل عليه پدرش كودتا كرد و پدرش را به قتل رسانيد و خود خليفه شد.
پس از تغيير خليفه نيز وضعيت امام هادى عليه السلام تغييرى نكرد و ايشان همچنان به سختى تحتِ نظر بود. سرانجام در ماه جمادى الاولى يا جمادى الأُخرى در سال 254 ه. ق. ايشان را با سَم به شهادت رسانيدند.
امام حسن عسكرى عليه السلام در سال 232 ه. ق. دو سال قبل از تبعيد پدرش امام هادى عليه السلام متولد شده بود. نام مادر ايشان بر اساس اختلاف نظرهاى تاريخى كه وجود دارد، «سمانه» يا «اسماء» و يا «سوسن» بوده است.
كنيه امام حسن عسكرى عليه السلام ابو محمد است. لقبهاى ايشان نيز التّقى، النّقى، الخالص و العسكرى است. دوران حيات ايشان، مصادف با حكومت سه نفر از خلفاى بنى عباس بوده است كه هر سه آنها بسيار سنگدل بودهاند. آخرينِ اين سه نفر، المعتمد است. وى حضرت امام حسن عسكرى عليه السلام را با زهر مسموم كرد و به شهادت رسانيد.
امام حسن عسكرى عليه السلام در روز هشتم ماه ربيع الاول سال 260 ه. ق. از دنيا رفتند و در منزل خود، در كنار امام هادى عليه السلام دفن گرديدند. برخى از مورخان، روز شهادت ايشان را روز چهارشنبه و برخى ديگر، روز جمعه نقل كردهاند.
حضرت امام حسن عسكرى عليه السلام صد و ده نفر شاگرد و صحابى داشته است كه به طور مخفيانه خدمت ايشان مىرسيدند. ملاقاتهاى شاگردانِ ايشان با آن حضرت، آن قدر مخفيانه بوده كه در مورد برخى افراد اصلًا شاگردىِ آنها در مكتب امام حسن عسكرى عليه السلام مورد ترديدِ جدّى قرار گفته است.