و مقصر هم نباشيم، كم كم مردمْ ما را به عنوان افرادى توجيه‌گر خواهند شناخت.

اگر مردم، مسئولان كشور را به عنوان افرادى توجيه‌گر بشناسند، ديگر سخنانِ آنها را باور نخواهند كرد و به عنوان مثال، هنگامى كه من در دفاع از بعضى از مسائل كشور چيزى بگويم، مردم خواهند گفت: خوب! موسوى اردبيلى اگر چنين سخنانى را نگويد، چه بگويد؟! در اين صورت، ما دچار ضررى غير قابل جبران خواهيم شد.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ قُلْ هُوَ اللَّهُ احَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً احَدٌ[1]

خطبه دوم‌

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلى‌ سَيِّدِنا وَ نَبِيِّنا ابِى الْقاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِىٍّ اميرِ الْمُؤْمِنينَ وَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ سَيِّدَةِ نِساءِ الْعالَمينَ وَ عَلَى الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِىِّ بْنِ مُوسى‌ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ وَ عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِىٍّ وَ الْحُجَّةِ الْقائِمِ الْمُنْتَظَرِ الْمَهدِىِّ صَلَواتُ اللَّهِ وَ سَلامُهُ عَلَيْهِمْ اجْمَعينَ.

عِبادَ اللَّه! اتَّقُوا اللَّه. بندگان خدا! پرهيزكار باشيد! تقوا بهترين زاد و توشه است.

امروز در خطبه دوم به طور كوتاه در باره زندگى حضرت على بن الحسين، امام سجاد عليه السلام برايتان صحبت مى‌كنم.

حضرت امام سجاد عليه السلام در روز پنجم ماه شعبان سال 38 ه. ق. يعنى دو سال قبل از شهادت مولى‌ امير المؤمنين عليه السلام متولد شده است. حضرت سجاد عليه السلام دو سال از امامت حضرت امير المؤمنين عليه السلام و ده سالِ دوران امامتِ امام حسن عليه السلام و ده سالِ دوران امامتِ امام حسين عليه السلام را درك نموده است.

امام سجاد عليه السلام در جريان كربلا، بيست و دو ساله بودند و پس از شهادت امام حسين عليه السلام به امامت رسيدند. دوران امامت ايشان، سى و پنج سال بود و در پنجاه و هفت سالگى به سراى باقى شتافتند.

مورخان در مورد روز وفات امام سجاد عليه السلام با يكديگر اختلاف نظر دارند.

در مورد تاريخ ساير حوادث مهمّ زندگى ايشان نيز اختلاف نظر وجود دارد. من در همه موارد، مشهورترين نظريه را براى شما نقل كردم و مرحوم شيخ طوسى در كتاب مصباح المتهجّد فرموده است: حضرت امام سجاد عليه السلام در روز بيست و پنجم ماه محرم رحلت نموده‌اند.

مردم، امام سجاد عليه السلام را به لقب‌هايى مى‌شناختند. لقب‌هاى ايشان عبارت بودند از:

زين العابدين، سيد العابدين، زين الصالحين، وارث علوم النّبيّين، وصىّ الوصيّين، خازن وصايا المرسلين، امام المؤمنين، منار القانتين، الخاشع، المتهجد، الزاهد، العابد، العدل، البَكّاء، السَّجّاد، ذو الثَّفِنات، ابو الائمة، امام الائمة، الزّكىّ و الامين.

زُهْرى يا زُهَرى نام يكى از راويان بسيار بزرگ است. او هر گاه مى‌خواست نام حضرت امام سجاد عليه السلام را ذكر كند، مى‌گفت:

سيّد السّاجدين يا زين العابدين على بن الحسين.

عثمان بن عُيَيْنَه كه خود از مدعيان بزرگ بود و مريدان و تشكيلاتى داشت، از اين كه امام سجاد عليه السلام چنين تجليل شود، ناراضى بود.

روزى به زُهرى اعتراض كرد و گفت: چرا هنگامى كه مى‌خواهى نام على بن الحسين را بر زبان جارى كنى، اين گونه با القابِ مختلف به او احترام مى‌گذارى و او را زين العابدين مى‌نامى؟ چه كسى گفته است كه او زين العابدين است؟

زُهرى به عثمان بن عُيَينه گفت:

من از سعيد بن مُصَيِّب شنيدم كه او از

[1]- سوره توحيد( 112).