خالُ الْمُؤْمِنينَ» وَ «سُمِعَتْ عَنْ رَسُولِ اللَّه صلى الله عليه و آله انَّ خالِداً سَيْفُ اللَّهِ الْمَسْلُولِ» و ...

كم كم كارِ جعل حديث بسيار شايع شد، تا آنجا كه براى رسيدن به هر هدف كوچك و كم ارزشى حديث مى‌ساختند و آن را به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نسبت مى‌دادند.

به عنوان مثال، تاجرى مقدارى پياز از منطقه عكّه براى فروش به مكه آورد. در مكه هيچ كس از اين پيازها خريدارى نكرد. پيازها روى دستِ آن تاجر ماند و در حالِ خراب شدن بود.

آن تاجر نزد ابو هريره آمد و گفت:

مى‌توانى روايتى براى من بسازى كه به وسيله آن، اين پيازها را به فروش برسانم؟

ابو هريره در ميان مردم رفت و گفت:

من با دو گوشِ خودم از زبان مبارك رسول الله صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى‌فرمود: «مَنْ اكَلَ بَصَلَ عَكَّةَ بِمَكَّةَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةَ»؛ يعنى: هر كس پياز منطقه عكّه را در شهر مكه بخورد، بهشت بر او واجب مى‌شود! در نتيجه پيازهاى آن تاجر، همه به فروش رفتند.

حتى در دوران حيات خود پيامبر صلى الله عليه و آله نيز احاديث دروغين مى‌ساختند و به ايشان نسبت مى‌دادند تا آنجا كه ايشان فرمود:

«كَثُرَ عَلَىَّ الْقالَة»؛ مردمْ بعضى حرف‌هاى خودشان را به دروغ، به من نسبت مى‌دهند.

پس از رحلت رسول اكرم صلى الله عليه و آله غوغاى بسيار بزرگى از ساختن احاديث دروغين و نسبت دادنِ آنها به پيامبر صلى الله عليه و آله، بر پا شد.

همه ما ديديم كه حضرت امام در وصيت‌نامه خود فرمودند: اگر چيزى از من نقل شد، اگر در زمان حيات من، با صداى من در رسانه‌ها پخش نشده باشد يا اگر كارشناسانْ امضاى مرا در زير نوشته‌اى تأييد نكردند، انتساب آن گفتار و نوشته به من را نپذيريد.

علتِ اين فرمايشِ حضرت امام، تجربه‌اى بود كه ايشان از دوران رسول‌الله صلى الله عليه و آله داشتند.

پس از سپرى شدن عصر صحابه، عصر «تابعين» آغاز شد. قرن دوم پس از هجرت، عصر تابعين ناميده مى‌شود. در عصر تابعين، جمع‌آورى و تأليف كتب و نشر علوم در ميان مسلمانان آغاز شد.

در عصر تابعين، مسلمانانْ علوم مختلف را جمع‌آورى كردند و فرهنگ اسلامى شكوفا شد. در اين دوره، علم كلام، علوم مختلفِ قرآنى، علم فقه، علم اصول دين، علم احتجاج، دانش بهداشت، طب و علوم مختلف عقلى در ميان مسلمانان شكوفا شد.

در اين ميان، شيعيانْ يك امتياز ويژه داشتند. شيعيان از ابتدا دريافته بودند كه براى شناختنِ احكام شرعى بايد به اهل‌بيت پيامبر صلى الله عليه و آله مراجعه كنند. از اين رو، شيعيان فكرشان راحت بود و در فهم و يادگيرىِ احكام شرعى دچار اضطراب نبودند. در قرن اول هجرى براى يادگيرى احكام شرعى به حضرت على بن ابى طالب عليه السلام، امام حسن مجتبى عليه السلام، امام حسين عليه السلام، امام سجاد عليه السلام و حضرت امام محمد باقر عليه السلام مراجعه مى‌كردند و احكام دين را از آنها مى‌آموختند.

حضرت امام صادق عليه السلام در سال 80 ه. ش. متولد شدند و در سال 148 ه. ش.

به شهادت رسيدند. دوران پر تلاشِ عمر ايشان، مصادف با اوايل قرن دوم هجرى بود.

حضرت امام صادق عليه السلام اولين حوزه علميه شيعه را تأسيس كرد. ايشان فعاليت علمى و فرهنگى را بر فعاليت‌هاى اجتماعى مقدّم ساخت. حوزه علميه‌اى كه امام صادق عليه السلام تأسيس كرد، چهار هزار نفر شاگرد داشت كه همگى محقق، مصنف و مؤلف بودند.

امام صادق عليه السلام به شاگردان خود، علوم قرآنى، دانش فقه، علم كلام، علوم مختلف عقلى، علوم تجربىِ مختلف و دانش مجادله و